«ΑΠΟ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΡΧΕΣΘΑΙ»

«ΑΠΟ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΡΧΕΣΘΑΙ»

※

※

Το Άγιον Όρος είναι γνωστό ως το «Περιβόλι της Παναγίας»· 

ως ο κατ’ εξοχήν Τόπος που τιμάται, 

που εμφανίζεται, που ενεργεί και αναπαύεται 

το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, 

ως «ὁ νοητὸς τῆς Θεοτόκου καὶ ὡραῖος Παράδεισος» (1). 

Σύμφωνα με την Παράδοση, 

το Άγιον Όρος 

δόθηκε ως κλήρος στην Παναγία 

από τον Ίδιο τον Κύριο: 

«Ἔστω ὁ τόπος οὗτος κλῆρος σὸς 

καὶ περιβόλαιον σὸν καὶ παράδεισος· 

ἔτι δὲ λιμὴν σωτήριος τῶν θελόντων σωθῆναι» (2).

※

※

Ενώ η πρώτη Εύα έπεσε στον αρχέγονο παράδεισο, 

η δεύτερη Εύα (η Κυρία Θεοτόκος), 

ως Μητέρα του δεύτερου Αδάμ (του Σωτήρος Χριστού), 

ξεδιπλώνει την Χάρη των Ονομάτων Της 

μέσα στον Νέο Παράδεισο του Αγίου Όρους. 

Η Κυρία των Αγγέλων εμφανίζεται 

ως Κυρία του αγγελικού τάγματος των Μοναχών. 

Η Κεχαριτωμένη φανερώνει τις χάριτες 

που απορρέουν από την Χάρη Της, 

μέσα από εικόνες, προσκυνήματα, ευλογημένες αθωνικές γωνιές, 

γεγονότα της ζωής, προσδοκώμενες ανταποκρίσεις σε αιτήματα, 

ανέλπιστες απαντήσεις σε δοξολογικά ξεσπάσματα, 

εμφανίσεις σε εξαγιασμένους ασκητές, 

μέσα στην κατάνυξη του κελλιού ή στην λαμπρότητα του ναού. 

Παντού και πάντοτε, σε κάθε τόπο και σε κάθε σημείο, 

ελλοχεύει μία ανεπανάληπτη αφορμή, μία μοναδική ευκαιρία 

να ζήσει κανείς το αγκάλιασμα της Θεοτόκου.

※

※

Δεν υπάρχει, ίσως, Αγιορείτης Μοναχός 

που να μη ζει την Παναγία ως Παναγία του· 

ως κύρια και πρώτη προσφυγή του· 

ως αμετάθετο ελπίδα, ασφάλεια και προστασία του· 

ως πρέσβειρα και ως μητέρα του· 

ως πλησίον και μόνιμο σύντροφό του· 

ως εναγκαλιστή των πληγών και ανάδοχο των δοκιμασιών του.

※

※

Κάθε ψάλτης από το «Ἄξιόν ἐστι» θα αρχίσει τα μαθήματά του 

και με αυτό θα αποδώσει την καλύτερη τέχνη του. 

Κάθε αγιογράφος ή ξυλογλύπτης, 

τα πρώτα και καλύτερα έργα που θα φιλοτεχνήσει 

θα απεικονίζουν το θεομητερικό πρόσωπο. 

Κάθε ησυχαστής 

σε Αυτήν θα καταθέσει την θερμότερη προσευχή του. 

Κάθε Μοναστήρι μια δική Της εικόνα 

θα προβάλλει με το απαύγασμα της ευλάβειάς του.

※

※

Γεγονότα ιστορικά, ανάγκες καθημερινές, ζωντανά θαύματα, 

περιστατικά και συγκυρίες, ιδιώματα θεομητερικά 

αποτυπώνονται σε κάθε εικόνα 

που κοσμεί με την καλλιτεχνική ομορφιά της 

και παρηγορεί με την παρουσία της κάθε Μονή του Αγίου Όρους. 

Έτσι, εκτός από την Παναγία του «Ἄξιόν ἐστι» στο Πρωτάτο 

ή την «Πορταΐτισσα» στην Μονή Ιβήρων, 

έχουμε την Παναγία «του Ακαθίστου» στην Μονή Διονυσίου· 

την «Μυροβλύτισσα» στην Μονή Αγίου Παύλου· 

την «Τριχερούσα» στο Χιλανδάρι· 

την «Γοργοϋπήκοο» στην Δοχειαρείου· 

την «Οδηγήτρια» στην Ξενοφώντος· 

την «Παραμυθία» στο Βατοπαίδι· 

την «Γλυκοφιλούσα» στην Φιλοθέου και πλήθος άλλων.

※

※

Επίσης, όπως ο Προφήτης Ηλίας 

άφησε την μηλωτή του στον Ελισσαίο, 

κατά ανάλογο τρόπο η αγία Ζώνη της Θεοτόκου 

που ευλαβώς φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, 

αποτελεί βαρύτιμη κληρονομιά, 

ανεκτίμητη ευλογία και μοναδικό θησαυρό 

που καταξιώνει το Άγιον Όρος ως Περιβόλι και Τόπο Της. 

※

※

«Χαῖρε, ἅγιον ὄρος καὶ θεοβάδιστον» ψάλλει ο υμνωδός, 

ταυτίζοντας ποιητικά την Παναγία με το θεοβάδιστο και άγιο Όρος (3). 

Η Παναγία, δεν «βρίσκεται στο Άγιον Όρος»· 

η Παναγία, είναι το πραγματικό Άγιον Όρος.

※

※

Όλο το κενό της γυναικείας παρουσίας 

το καλύπτει η θεομητερική παρουσία. 

Γι’ αυτό και έργα μοναδικής αξίας 

και θεολογικής και πνευματικής βαρύτητος 

που είδαν το φως ως καρποί μεγάλων Αγιορειτών αγίων, 

αναφέρονται στο δικό Της πρόσωπο. 

Έτσι, οι περίφημες Ομιλίες 

του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στα Εισόδια της Θεοτόκου, 

ο Κανών του αγίου Νικοδήμου στην Παναγία την «Γοργοϋπήκοο», 

το «Θεοτοκάριον» και όλες οι αναφορές του στο πρόσωπό Της, 

ξεχειλίζουν από θεολογικό βάθος 

και γλυκύτητα αγάπης και θείων αισθημάτων.

※

※

Αλλά και οι σύγχρονοι άγιοι Πατέρες, 

γνωστοί και άγνωστοι, επώνυμοι και μη, 

μέσα από την Παναγία 

περνούν και διατυπώνουν τον καλύτερο κόσμο τους 

και τις ποιητικότερες εκφράσεις της πίστης τους. 

Ο αείμνηστος Ιερομόναχος 

πατήρ Αθανάσιος ο Ιβηρίτης (1885–1973), 

γράφοντας στον επιστήθιο φίλο του, 

επίσης μακαριστό Μοναχό 

οσιολογιώτατο πατέρα Θεόκλητο Διονυσιάτη (1916–2006), 

αναφέρει τα εξής:

※

※

«Ἀπὸ Παναγίας ἄρχεσθαι· 

Πρόσεξε τὴν σκέψιν ταύτην, ποὺ μοῦ ἐπῆλθεν 

ἐν στιγμῇ ἀναγνώσεως τοῦ Θεοτοκαρίου. 

Οἱ Χαιρετισμοὶ καὶ τὸ Θεοτοκάριον, 

ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ νὰ παρέλθουν, 

αὐτὰ ὅμως νὰ μὴ λείψουν καμμίαν ἡμέραν τοῦ ἔτους. 

Καὶ εἰς Ποίαν οἱ ὕμνοι οὗτοι; 

Εἰς τὴν Ταμίαν ὅλων τῶν χαρίτων τοῦ Θεοῦ» (4).

※

※

[Νικολάου (Χατζηνικολάου), 

Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής: 

«Φωνή αύρας λεπτής…», 

μέρος 1ο, κεφ. 2ο, §β΄, 

σελ. 63–67 (κείμενο) και 92 (παραπομπές), 

εκδόσεις «Εν Πλω», Νοέμβριος 2006.

(1) Νικοδήμου Αγιορείτου: 

«Ασματική ακολουθία των Οσίων 

και θεοφόρων Πατέρων 

των εν τω Αγίω Όρει του Άθω διαλαμψάντων», 

Α΄ ιδιόμελον της Λιτής, 

έκδοσις Μοναστικής Αδελφότητος Δανιηλαίων, 

Κατουνάκια Αγίου Όρους, 

Ιούνιος 1986 (ημερ. προλόγου), σελ. 24.

(2) Γρηγορίου Παλαμά: 

«Βίος Οσίου Πέτρου του Αθωνίτου», 

PG 150, 1005.

(3) Κάθισμα Α΄ στιχολογίας, 

Όρθρος Κυριακής, Ήχος πλ. α΄.

(4) Θεοκλήτου μοναχού Διονυσιάτου: 

«Ιερομόναχος Αθανάσιος Ιβηρίτης», 

εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», 

Θεσσαλονίκη 1986.]

※

※