ΚΑΠΩΣ ΕΤΣΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ!

ΚΑΠΩΣ ΕΤΣΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ!
—Η ποικιλότητα της Πεντηκοστής—

     Στην Ορθόδοξη ζωή και παράδοση αυτό που ονομάζεται «πνευματικότητα» είναι η εμπειρία και φανέρωση του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα, όμως, προέρχεται με τη μορφή πολλών «διαμεριζομένων γλωσσῶν» (Πράξ. 2, 3). Η πνευματική ζωή στο Άγιον Όρος διακρίνεται για τον σεβασμό της στην ποικιλία των θείων δώρων, τα οποία εδώ είναι και πολλά και πολύ διαφορετικά.

     Κάθε γωνιά του Άθω σού μιλάει με τον δικό της τρόπο. Δεν διαφέρει μόνο το κοινόβιο από την έρημο, αλλά και το κάθε κελλί από το γειτονικό του, η κάθε πλαγιά από τη διπλανή της, ο κάθε μοναχός από τον αδελφό του. Εδώ ζει κανείς το μυστήριο του Θεού, όχι ως συμμόρφωση σε κάποιους ορθούς κανόνες, ούτε ως ταύτιση απόψεων, εντυπωσιακή ομοιότητα, θαυμαστή σύμπτωση, αλλά ως ειρηνική διαφορετικότητα, ως απροσμέτρητη και ανέλπιστη ποικιλότητα, ως ανεπανάληπτη μοναδικότητα, ως συμπόρευση αντιθέτων, ως αρμονία ασυμβάτων. Γι’ αυτό και όλα εκφράζονται απροσποίητα. Το Όρος δεν φοβάται τη διαφορετικότητα.

     Η αγιορείτικη πνευματικότητα δεν προσπαθεί να σε πείσει. Μπαίνεις στο Όρος και πείθεσαι. Δεν επιδιώκει να σε περιορίσει σε κανόνες, διατάξεις, οδηγίες. Δεν σου λέει τι πρέπει να κάνεις. Ο μοναχός σού δείχνει πώς αυτός ζει. Για τη δική του ζωή σού μιλάει και για την εμπειρία του Θεού. Δεν σε κεραυνοβολεί με «πρέπει» που… πρέπει να κάνεις. Δεν σου παρουσιάζει στόχους που πρέπει να καταφέρεις. Δεν ελέγχεσαι με τη σκληρότητα του λόγου. Οδηγείσαι σε μετάνοια από την επιβλητικότητα του παραδείγματος και (την υποβλητικότητα) της εμπειρίας.

     Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι κατά την ομιλία του ο Απόστολος Πέτρος, την ημέρα της Πεντηκοστής, ομιλεί στους σταυρωτές του Κυρίου, ευθέως τους ενοχοποιεί, αλλά δεν τους συντρίβει με δριμείς ελέγχους (Πραξ. 2, 23 και 36). Ομιλεί σαν σε ανθρώπους που δεν κατάλαβαν τι έκαναν. Το «οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23, 34) του Κυρίου επικυρώνεται από τα λεγόμενα και το ύφος του Αποστόλου Πέτρου. Κάτι ανάλογο ζεις και σε κάθε σου επαφή με το Όρος. Σου λέγεται η αλήθεια, αλλά με τέτοιο τρόπο που κινείσαι προς μετάνοια, χωρίς να σου διεγείρεται η εγωιστική αντίδραση. Το Όρος δεν σε καλεί σε απολογία, αλλά σε προτρέπει σε μετάνοια.

     Επίσης, δεν σε πιέζει να μιμηθείς κάτι καλό που ήδη υπάρχει, αλλά σε προκαλεί να γεννήσεις το δικό σου αληθινό δώρο που προσδοκά την εκδήλωσή του. Κάθε μοναχός είναι διαφορετικός. Διατηρεί το δικό του ιδίωμα, παρουσιάζει το δικό του πρόσωπο. Στο Όρος υπάρχουν πολλές ομοιότητες του καλού. Αυτά όμως που υπογραμμίζουν την αυθεντικότητα του αληθινού είναι οι ποικιλίες των εκφράσεων, οι διαφορές των χαρακτήρων ή ακόμη και οι αντιθέσεις των αντιλήψεων.

     Συνέπεια όλων αυτών είναι ότι η πνευματικότητα του Αγίου Όρους διακρίνεται για την ελευθερία της και την αισθητική της. Η επιλογή του Θεού εδώ δεν έχει ανάγκη από φόβους και ανασφάλειες. Οι ηθικοί κανόνες δεν υπάρχουν για να βάζουν φραγμούς ή να προφυλάγουν. Κυρίως υπάρχουν για να επιβεβαιώνουν την αγάπη και να δείχνουν κατευθύνσεις. Η ηθική δεν αποτελεί σκοπό που επακριβώς προσδιορίζεται, αλλά φυσικό καρπό που ελεύθερα βιώνεται. Στο Όρος δεν καλείσαι να κάνεις αυτό που πρέπει, αλλά να επιλέγεις αυτό που εκφράζει το θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό και τα ελαττώματα του εκεί μοναχού δεν το μειώνουν, ούτε οι αδυναμίες των πατέρων ξενίζουν. Απλά όλα αυτά ταπεινώνουν.

     Εκτός όμως από την ελευθερία των επιλογών και της συγκαταθέσεως, εδώ κυριαρχεί η ελευθερία του ρίσκου και της τόλμης, η ελευθερία από τη συμβατικότητα, τον συμβιβασμό. Όποιοι ζουν απόλυτα τη μοναχική ακρότητα, όποιοι περιφέρουν «τὴν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι» (Β΄ Κορ. 4, 10), δεν υπάρχει κανένας λόγος να πνίγονται στη θηλιά του συμβιβασμού. Πριν τους σφίξει αυτή, είναι ήδη έξω από αυτήν. Κυριαρχεί επίσης η ελευθερία από την εποχή και τον χρόνο. Η επαφή με το παρελθόν της ιστορίας και της παράδοσης αφενός, και με το εσχατολογικό μέλλον αφετέρου, σε βγάζει από τα δεσμά του παρόντος, των μορφών και των εκφράσεών του. Ο κάθε μοναχός, το κάθε χτίσμα, η κάθε δημιουργία, η κάθε συνήθεια, το κάθε ερέθισμα, ενώ θυμίζουν Βυζαντινή δόξα, τον παρελθόντα αιώνα, παραπέμπουν στην αιώνια δόξα, στον μέλλοντα αιώνα.

     Η αγιορείτικη όμως πνευματικότητα έχει και αισθητική. Το Όρος μέσα στη μονοτονία του δεν φοβήθηκε την τέχνη· την αγκάλιασε, την αξιοποίησε, την ανέδειξε. Πίσω από κάθε λεπτομέρεια δημιουργίας, συμπεριφοράς ή πνευματικής έκφρασης θα συναντήσεις ή αφοπλίζουσα απλότητα ή εκπλήττουσα ομορφιά, λεπτότητα και ευγένεια. Ο Θεός, για να είναι αληθινός, πρέπει οπωσδήποτε να είναι «κάλλει ὡραῖος παρὰ πάντας ἀνθρώπους» (Όρθρος Μεγ. Τρίτης, γ΄ απόστιχον αίνων) και ο τρόπος Του «ὡς φωνῆς αὔρας λεπτῆς» (Γ΄ Βασ. 19, 12-13).

     Στο Άγιον Όρος ζεις τον φόβο των σημείων των Αποστόλων (Πράξ. 2, 43), συναντάς την ευκαιρία της μετανοίας σου, βιώνεις την ποικιλότητα της Χάριτος του Θεού, αισθάνεσαι την ελευθερία και την ομορφιά Του. Κάπως έτσι πρέπει να είναι η Πεντηκοστή!

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ & ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ

※

[ Νικολάου Χατζηνικολάου:

Μητροπολίτου

Μεσογαίας και Λαυρεωτικής:

«Φωνή αύρας λεπτής»·

Μέρος 1ο, κεφ. 2ο, §Β3, σελ. 69–73.

Εκδόσεις «Εν Πλω»·

Αθήνα, Νοέμβριος 2006.

Επιμέλεια ανάρτησης:

π. Δαμιανός. ]

※

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Ειλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.