«ΑΜΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΓΕΡΟ, ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΙΣ!»

«ΑΜΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΓΕΡΟ, ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΙΣ!»

     Παράξενο μου φάνηκε, όταν πρωτοάκουσα από το στόμα του παπα–Σίμωνα (6/12/1911–13/7/1997), το: «Άμα δεν έχεις γέρο, να αγοράσεις!».

     –Γιατί το λέτε αυτό, παπα–Σίμωνα; Τόσο χρήσιμος είναι ο γέρος; Δεν βλέπετε που τώρα τελευταία τους στέλνουν στο γηροκομείο; τον ρώτησα.

     –Α! Δεν ξεύρεις; Ήταν μια φορά ένας άρχοντας και κάλεσε τους συμβούλους του, νέους και γέρους, και τους είπε: «Θέλω να μου πείτε τι ώρα βγαίνει ο ήλιος το πρωί». Μαζεύτηκαν όλοι και κοίταζαν την Ανατολή. Ένας γέρος όμως κοίταζε την Δύση. Οι άλλοι τον κορόιδευαν. Κάποια στιγμή, λέγει ο γέρος που κοίταζε την Δύση: «Βγήκε ο ήλιος!». Οι άλλοι δεν βλέπανε τον ήλιο, αλλά εκείνος είδε την ανταύγεια που φαίνεται στην Δύση, καθώς ανατέλλει και πριν ακόμη φανεί ο ήλιος. Κατάλαβες; Ο Γέρος ήξευρε περισσότερα λόγω της πείρας του. Άρα οι νεώτεροι να ακούτε κι εμάς τους μεγαλυτέρους.

     Αυτή η τάξη υπάρχει βέβαια στην Εκκλησία και στην Παράδοσή μας. Συχνά, κατά την ανάγνωση του Ευαγγελίου, ακούμε: «Εἶπεν ὁ Κύριος…»· στο Γεροντικό διαβάζουμε: «Εἶπε Γέρων…»· στην καθημερινότητα επαναλαμβάνεται, το: «Οι παλιότεροι λέγανε…»· και οι τεχνίτες πολλές φορές λένε: «Ο μάστορας είπε…». Η γνώση λοιπόν είναι και μετάδοση πείρας από γενιά σε γενιά δια της προφορικής ή γραπτής παραδόσεως. Στην καλογερική ζωή μάλιστα, που χρειάζονται λόγια, έργα και προσευχή, ένας Γέροντας γίνεται για τον μοναχό πατέρας που τον αναγεννά πνευματικά, παράδειγμα προς μίμηση, δάσκαλος που διδάσκει με λόγια, αλλά και μυστικός ευχέτης που κατεβάζει το έλεος και την αγάπη του Θεού στο κάθε παιδί του.

     Όταν ήλθαμε στο Άγιον Όρος, τον Οκτώβριο του 1973, βρήκαμε μόνον γέρους κατά την ηλικία, αλλά Γέροντες κατά το φρόνημα, φτιαγμένους από την ζωή. Όλοι τους, είχανε κάτι να μας πουν, κάτι να μας διδάξουν πρακτικά, κάτι να μας εμπνεύσουν. Αυτοί ήταν για ’μας η Παράδοση της καλογερικής ζωντανή, εφαρμοσμένη· κι εμείς ήμασταν γι’ αυτούς τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Γι’ αυτό, καθώς έφευγαν ένας–ένας, νιώθαμε την έλλειψή τους. Παρηγορούμασταν όμως, όσο ακόμη κάποιος έμενε πιο πίσω.

     Φθάσαμε κάποτε να έχουμε μόνο έναν· τον παπα–Σίμωνα (6/12/1911–13/7/1997). Αυτός με την καθημερινή του παρουσία παντού και κοντά στον καθένα μας, αναπλήρωνε όλους. Ήλθε όμως η ημέρα που κι αυτός «ἐξεπλήρωσε τὸ κοινὸν χρέος» και συναριθμήθηκε στην θριαμβεύουσα Εκκλησία, ευφραινόμενος –κατά την πίστη μας και τις ευχές μας– μαζί με τους Πατέρες μας, κοντά στα τέκνα του Αγίου Σίμωνος. Ο παπα–Σίμων, ήταν ο τελευταίος από τους δώδεκα Γέροντες που βρήκαμε όταν ήλθαμε. Με τον δικό του θάνατο έκλεισε η αυλαία των παλαιών, αλλά ήδη στο σκηνικό είμαστε πλέον εμείς, στην ηλικία την οποία είχαν οι Γέροντες όταν ήλθαμε.

     Το Μοναστήρι είναι σκάμμα πνευματικό, είναι παλαίστρα, είναι στάδιο αγώνων, όπου ο αγωνοθέτης και στεφανωτής είναι ο Ίδιος ο Χριστός. Συνήθως μπαίνουμε μαυρογένηδες και φεύγουμε ασπρομάλληδες· μπαίνουμε άγουροι και φεύγουμε ώριμοι· μπαίνουμε αμαρτωλοί και βγαίνουμε ο Θεός ξέρει πώς. Πάντως, φεύγοντας από το Μοναστήρι, προσδοκούμε το έλεος και την αγάπη του Θεού, με τις πρεσβείες της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Κυρίας του τόπου τούτου, και των Αγίων του Μοναστηριού μας.

     Άρχισα με μία παροιμία του παπα–Σίμωνα, «Αν δεν έχεις γέρο, να αγοράσεις!». Εμείς, ερχόμενοι στο Άγιον Όρος, δεν χρειάστηκε να αγοράσουμε, γιατί μας χάρισε ο Θεός δώδεκα γέρους! Όχι γεροντάκια ανήμπορα, αλλά Γεροντάδες που ο κάθε ένας είχε αποκτήσει με τα χρόνια που έζησε στο Άγιον Όρος, στην Σιμωνόπετρα, την δική του προσωπική εμπειρία και πνευματική καρποφορία. Δεν την κράτησαν για τον εαυτό τους, αλλά μας κάνανε κοινωνούς. Γι’ αυτό ο καθένας μας κάτι πήρε από τον καθένα ξεχωριστά, κάτι έμαθε, πολύ ωφελήθηκε· διότι η καλογερική ζωή, πέρα από γνώση, είναι και εμπειρία.

     Για όλα αυτά και σε όλους αυτούς, που φύγανε από τα επίγεια για τα επουράνια, είμαστε υπόχρεοι και πολύ ευγνώμονες. Φεύγοντας τελευταίος κι ο παπα–Σίμων άφησε την σκυτάλη σ’ εμάς για τον δικό μας αγώνα.

     Τώρα ο καθένας μας, έχει κάτι να θυμηθεί, κάτι να πει και να προσθέσει σε αυτό που θα πει κάποιος άλλος…

–Ταπεινός οφειλέτης, Πάσχα 2010.

ΘΥΜΟΣΟΦΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ–ΣΙΜΩΝΑ

1. «Τα λόγια των πολλών, κάνουν τον άνθρωπο τρελλό».

Όταν ακούς πολλούς, μπερδεύεσαι. Στην καλογερική αυθεντικός λόγος είναι ο λόγος του Γέροντος, έλεγε. 

     2. «Όλους να τους ακούς, και από το δικό σου να μη βγεις».

Αυτό που έχεις ευλογία να κάνεις, κάντο· αλλά κανέναν να μην προσβάλεις λέγοντάς του πως δεν λέει σωστά πράγματα· μην προσπαθείς να πείσεις τον άλλον ότι είναι λάθος αυτά που σου λέει. 

3. «Κατά τον καιρό κι ο χορός».

Βρίσκουμε τον κατάλληλο καιρό, την κατάλληλη ευκαιρία, για να πούμε κάτι που θα έχει αποτέλεσμα ή για να κάνουμε κάτι. 

     4. «Μικρό δόλωμα, μεγάλο ψάρι».

Ένας καλός λόγος, μία μικρή καλή πράξη, μπορούν να έχουν μεγάλα και καλά αποτελέσματα. 

     5. «Ένας τρελλός έριξε μία πέτρα στο πηγάδι, και είκοσι–τριάντα γνωστικοί δεν μπορούν να την βγάλουν».     

Η δυσκολία που δημιουργεί ένας λόγος, μία πράξη από κάποιον που δεν πρόσεξε, για να διορθωθεί χρειάζεται κάποιοι άλλοι να κουρασθούν πολύ. 

     6. «Κοντά στο μουσαφίρη, καλοπερνά κι ο νοικοκύρης».

Όταν έχουμε επισκέπτες, τους περιποιούμαστε και έτσι γευόμαστε κι εμείς το καλύτερο φαγητό, χαιρόμαστε την μεγαλύτερη καθαριότητα, τα καλά λόγια, κ.λπ.

     7. «Το κρύο με το τσουβάλι μπαίνει, με το βελόνι φεύγει».   

Εύκολα κάνει ο άνθρωπος την αμαρτία, δύσκολα όμως απαλλάσσεται από αυτήν. Εύκολα κάνει ένα λάθος, δείχνει μία αδυναμία, αλλά δύσκολα τακτοποιείται· μπορεί να παιδεύεται μια ζωή.

     8. «Το καράβι χωρίς σαβούρα δεν ταξιδεύει, δεν πάει».

Κανείς δεν είναι άχρηστος· όλοι έχουν την δική τους θέση: και αυτοί που φαίνονται και αυτοί που δεν φαίνονται. («Σαβούρα», είναι φορτίο στο αμπάρι του πλοίου που φαίνεται άχρηστο, όμως είναι πολύ χρήσιμο για την σταθερότητα του πλοίου κατά την πλεύση του).

     9. «Τα έργα του αρρώστου, άρρωστα θά ’ναι».

Δεν μπορεί ένας αδύναμος να κάνει κάτι σπουδαίο. Δεν μπορεί ένας σωματικά και ψυχικά φιλάσθενος να κάνει μεγάλη άσκηση.

     10. «Η τέχνη νικά την δύναμη».

Όταν κάποιος έχει εμπειρία σε κάτι, γνωρίζει καλά τον τρόπο και δεν χρειάζεται πολλή δύναμη για να το κάνει. Αν έχει δύναμη αλλά αγνοεί τον τρόπο, δυσκολεύεται.

     11. «Κλείδωνε το κελλί σου, να μην κάνεις τον γείτονά σου κλέφτη».

Λάβε τα μέτρα σου για να μη βάλεις τον πλησίον σου σε πειρασμό. Μην πιστεύεις ότι όλοι είναι δυνατοί και δεν σκανδαλίζονται (=ότι πνευματικά είναι όλοι τους άτρωτοι και ακέραιοι και δεν είναι σαν άνθρωποι κι αυτοί αδύναμοι, ευόλισθοι και εύπτωτοι). 

     12. «Άμα σε διώχνουν απ’ την πόρτα, να μπαίνεις απ’ το παράθυρο».

Μη μένεις στη δυσκολία του άλλου, αλλά προσπάθησε με άλλον τρόπο –πλάγιο, ευγενικό, ταπεινό, διπλωματικό– να τον πλησιάσεις.

     13. «Βρήκες τον καιρό, αρμένιζε».

Βρήκες τον κατάλληλο καιρό, κάνε την δουλειά σου, μη την αναβάλλεις. Έχεις χρόνο, κάνε προσευχή, διάβαζε και κάνε ό,τι άλλο χρειάζεται.

     14. «Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει. Άμα τον βάλεις στο αεροπλάνο, πάει και στην Αυστραλία».

Μη διαφωνείς στα παράξενα που ακούς από τον άλλο, αλλά συμφώνησε μαζί του για να μην ταραχθείς και χάσεις την ψυχή σου.

     15. «–Ποιος σού ’βγαλε το μάτι; –Ο αδελφός μου. –Α, ο αδελφός σου! Γι’ αυτό στό ’βγαλε τόσο βαθιά!».

Η εμπάθεια που εκδηλώνεται από πρόσωπα κοντινά και φιλικά μας, πονάει πιο πολύ. Είναι πιο φαρμακερή ή πιο εμφανής.

     16. «Άμα δεν χαλάσεις, πώς θα μάθεις;».

Μη φοβάσαι τα λάθη. Μέσα από αυτά μαθαίνεις. Μη κρίνεις τα λάθη των άλλων, αλλά να είσαι υπομονετικός, διότι κανείς δεν γεννήθηκε με γνώση. Η γνώση αποκτιέται με κόπο και με αποδοχή του λάθους.

     17. «Σ’ όλα σου νά ’σαι φτωχός και στο πανηγύρι σου νά ’σαι πλούσιος».

Μη σκέφτεσαι όταν χρειάζεται να βοηθήσεις κάποιον. Να το κάνεις και πλούσια αλλά και ευχάριστα. «Ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾶ ὁ Κύριος».

     18. «Είδα γέρο παπά, να θάβει μικρά παιδιά».

Έτσι απαντούσε, όταν μετά από κάποια κηδεία τού λέγαμε: «Τώρα, παπα–Σίμων, ποιος έχει σειρά;». Ο θάνατος φυσικά δεν έχει σειρά.

     19. «Όταν ωριμάσει το σύκο, πέφτει».

Όταν έρθει η ώρα και η σειρά, τότε γίνονται εύκολα τα πράγματα. Δεν χρειάζεται να τα βιάζουμε.

     20. «Εκεί που θα πεις “κακο–Γιάννης”, πες “καλο–Γιάννης”».

Να είσαι εύκολος στους επαίνους, δύσκολος στις κατηγόριες.

     21. «Η κότα όταν πίνει νερό, κοιτάει τον ουρανό».

Προτρέπει να είναι κανείς ευγνώμονας στον ευεργέτη του. Οι δωρεές είναι ευλογία από τον Θεό.

     22. «Όποιος θέλει να ταξιδέψει, στην παραλία περιμένει. Διαφορετικά, φεύγει ο καπετάνιος».

Φρόντισε να είσαι έτοιμος και μην έχεις την απαίτηση ο άλλος να σε περιμένει· και στα πνευματικά να μην αναβάλλεις, πιστεύοντας ότι αύριο θα τα συμπληρώσεις. Το αύριο δεν το γνωρίζεις, ούτε σου ανήκει. 

     23. «Χόρευε μαρή Μαρού, κι έχε έννοια του σπιτιού».

Μη ξεχνιέσαι στα εύκολα και στα ευχάριστα και αφήνεις τα σπουδαία, τα απαραίτητα και ίσως και τα δύσκολα.

     24. «Μη πολυευσεβήσεις, για να μην αμαρτήσεις».

Μην είσαι κολλημένος στα τυπικά, στα σχήματα ευσεβείας και ευλαβείας, για να μη χάσεις την ουσία και αμαρτήσεις και βρεθείς να είσαι παραβάτης του νόμου.

     25. «Πάρε με σαν μ’ έχεις, να μ’ έχεις σαν με θες».

Το έλεγε για την «Ευχή». Καλλιέργησέ την όσο μπορείς και κάνε την κτήμα σου, για να την έχεις όταν δεν μπορείς να την καλλιεργήσεις.

     26. «Όποιος πονεί, γαϊδουρινά βογγάει».

Ο πόνος ο μεγάλος μπορεί να φέρει τον άνθρωπο σε μεγάλη δυσκολία. Μπορεί να φθάσει σε σημείο να μη καταλαβαίνει την θέση και ιδιότητά του και να εκτεθεί.

     27. «Βρε, τον άρρωστο ρωτάς αν θέλει την υγειά του;».

Για τα αυτονόητα δεν κάνουμε ερωτήσεις.

     28. «Κάθε κακόφωνος, ψαλτομανής και μουσικομανής».

Μη γνωρίζοντας τα μέτρα σου, μη έχοντας το «γνῶθι σαυτόν», κάνεις άσχημες υπερβάσεις και εκτίθεσαι.

     29. «Όποιος γεννηθεί στην φυλακή, την φυλακή θυμάται».

Όπως μάθει κανείς, έτσι ζει και αυτό του φαίνεται ότι είναι το καλύτερο.

     30. «Ο γάτος από την τρύπα δεν χωρεί, και άλλους δέκα φέρνει».

Ενώ κάποιος δεν τα καταφέρνει σε αυτό που κάνει, καλεί και άλλους να τους βοηθήσει και να τους δείξει. Έλλειψη του «γνῶθι σαυτόν».

     31. «Ο χορτασμένος, τον νηστικό δεν τον πιστεύει».

Ο δυνατός, τις αδυναμίες του αδύνατου δεν τις καταλαβαίνει. Ο υγιής δεν νιώθει τον άρρωστο, ούτε ο «δίκαιος» τον αμαρτωλό κ.ο.κ.

     32. «Στην λύπη τον συμπονάς τον άλλον εύκολα. Είναι φυσικό, αυτό. Αλλά για να χαρείς με τον άλλον στην χαρά του, είναι πολύ δύσκολο! Πρέπει νά ’σαι “διαμάντι” για να το κατορθώσεις».

     33. «Είπε το κόσκινο στο βελόνι: “Έχεις μια τρύπα στο κεφάλι σου!”».

Αυτός που είναι γεμάτος αδυναμίες, αντί να βλέπει τις πολλές δικές του, βλέπει του άλλου, που μπορεί να είναι πολύ λίγες· όπως το κόσκινο με τις πολλές τρύπες, βλέπει τη μία τρύπα του βελονιού.

–Σιμωνόπετρα, Αύγουστος 2010.

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΜΥΡΩΝ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΙΤΗΣ

※

[(Ιερομονάχου Μύρωνος Σιμωνοπετρίτου):

«Σιμωνοπετρίτες Πατέρες

που βρήκαμε και αγαπήσαμε

(1973–1997)»,

Σειρά: «Σιμωνοπετρίτικα 3»,

κεφ. 10ο («Παπα–Σίμων, ο ευγενής και ευλαβής»)

σελ. 195–197 και 237–253,

έκδοσις Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας,

Άγιον Όρος, Μάιος 2014².]

※