«ΜΕ ΝΙΚΗΣΑΤΕ, ΑΓΙΕ ΗΓΟΥΜΕΝΕ!...»

«ΜΕ ΝΙΚΗΣΑΤΕ, ΑΓΙΕ ΗΓΟΥΜΕΝΕ!...»

     Τον καιρό της Γερμανικής Κατοχής οι Γερμανοί αποφάσισαν να φτιάξουν ένα μεγάλο αεροδρόμιο στο νησί της Πάρου, που θα ήταν ένας σταθμός ανεφοδιασμού για τη Γερμανική αεροπορία και θα βοηθούσε τη σχεδιαζόμενη μεγάλη τους επίθεση προς τη Βόρεια Αφρική. Θέλανε να κυριεύσουν την Αίγυπτο και να ελέγχουν το Κανάλι του Σουέζ για τα πετρέλαια. Είχαν, λοιπόν, ένα τεράστιο εργοτάξιο με εκατό πενήντα εργάτες Παριανούς. Όλοι τους, νέα παιδιά. Είχαν ξεχερσώσει το έδαφος και πλησίαζε το στρώσιμο των διαδρόμων, όταν δόθηκε μυστική διαταγή από το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, που συνεργάζονταν με τις δυνάμεις της Αντίστασης στην Ελλάδα, να κάνουν κάποιο μεγάλο σαμποτάζ για να εμποδίσουν την ολοκλήρωση του αεροδρομίου. Ήταν κρίσιμη εκείνη η ώρα του πολέμου...

     Και οι Παριανοί πειθάρχησαν σ’ αυτή την εντολή, απόλυτα και αποτελεσματικά. Οι πατριώτες που δουλεύανε στην κατασκευή του αεροδρομίου βάλανε τα εκρηκτικά, σε τέτοια σημεία, σκόπιμα, δήθεν ότι έκαναν λάθος και, μέσα σε μια μέρα, ξεχέρσωσαν το χώρο του αεροδρομίου. Και αυτό θα καθυστερούσε σοβαρά την ολοκλήρωση των εργασιών. Ήταν μια από τις πιο γενναίες πράξεις της Ελληνικής Αντίστασης. Αλλά οι πολιτικάντηδες, που δεν μπορούσαν να εκμεταλλευτούν αυτή τη γενναία πράξη για την παράταξή τους, την κουκούλωσαν, την παραμέρισαν και την άφησαν να ξεχαστεί. Αυτή, είναι η κατάντια μας!...

     Οι Γερμανοί, αναστατώθηκαν. Έγιναν θηρία με το γεγονός. Δεν περίμεναν ότι απλοί νησιώτες θα τους πολεμούσαν τόσο αποφασιστικά. Συνέλαβαν αμέσως όλους τους εργάτες και άρχισαν τις ανακρίσεις και τα βασανιστήρια, για να μάθουν ποιοι έκαναν το μεγάλο αυτό σαμποτάζ. Κανείς δεν μίλησε. Τότε, αποφάσισαν να τους εκτελέσουν όλους για παραδειγματισμό, αλλά και για να μην αντιδράσουν οι υπόλοιποι. Τρέξανε οι γονείς και οι συγγενείς των εργατών. Κινητοποιήθηκαν οι τοπικές αρχές και τα σωματεία. Οι Γερμανοί, όμως, είχαν εξαγριωθεί και ήταν ανένδοτοι σε κάθε έκκληση για να σωθούν οι εκατό πενήντα εργάτες.

     Πλησίαζαν οι μέρες για την εκτέλεση των παλικαριών και ήρθε στην Πάρο και ο Διοικητής της Κομμαντατούρας του Αιγαίου, που τον λέγανε Γιόχαν Μίλλερ. Ήταν απ’ τους πιο σκληρούς Διοικητές της Κατοχής. Σωστό θηρίο! Δεν άκουγε κανέναν. Έδιωχνε όλες τις επιτροπές που πήγαιναν να τον παρακαλέσουν. Φώναζε κι έβριζε συνεχώς τους πάντες. Όλος ο κόσμος ήταν απελπισμένος. Οι άνθρωποι δεν είχαν καμιά ελπίδα σωτηρίας για τους εργάτες του αεροδρομίου.

     Κάποιος απ’ τους γονείς των παιδιών πρότεινε στους άλλους γονείς να πάνε να παρακαλέσουν τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής της Λογγοβάρδας (Ζωοδόχου Πηγής), τον Γέροντα Φιλόθεο Ζερβάκο (1884–1980), που ήταν σοφός και άγιος άνθρωπος, για να πάει κι αυτός με τη σειρά του να συναντήσει αυτόν τον άγριο Γερμανό Διοικητή. Αμέσως πήγαν στο Μοναστήρι του και τον βρήκαν.

     –Παππούλη μας, όλους μας έδιωξαν! του είπαν. Είναι πολύ σκληρός, φωνάζει σαν σκύλος λυσσασμένος. Εσένα, όμως, μπορεί να σε ντραπεί και να σ’ ακούσει. Κάνε μια προσπάθεια, μήπως και σώσουμε τα παιδιά μας!...

     –Να πάω, τέκνα μου!... Να πάω να τον δω κι ο Θεός βοηθός!... Αλλά προσευχηθείτε κι εσείς!... Τα παιδιά αυτά, είναι και δικά μου παιδιά... Προσευχηθείτε!...

     Έκανε το σταυρό του, δεήθηκε ο ίδιος μυστικά κι άνοιξε το Ευαγγέλιο να διαβάσει μια φράση, ώστε να την έχει βοήθεια στο έργο του. Και η φράση που διάβασε, ήταν από το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, στο 10ο Κεφάλαιο, όπου λέγει ακριβώς: «Ο καλός ποιμένας θυσιάζει τη ζωή του για χάρη των προβάτων» (Ιωάν. 10:11). Φίλησε τη σελίδα του Ευαγγελίου, ωσάν να φιλούσε το χέρι του Χριστού που την είπε, και ξεκίνησε για τη Γερμανική Διοίκηση. Εκεί, τον υποδέχτηκε ο Έλληνας διερμηνέας και τον παρουσίασε στον Γιόχαν Μίλλερ, που ήταν συνεχώς εξαγριωμένος και μουτρωμένος. Μόλις είδε τον Αρχιμανδρίτη Φιλόθεο, κατάλαβε τι θα του ζητούσε και είπε αυστηρά προς τον διερμηνέα του:

     –Εάν ήρθε να με παρακαλέσει για τους σαμποτέρ, να του πεις ότι χάνει τον καιρό του και να φύγει αμέσως! Η εκτέλεση θα γίνει μεθαύριο και δεν δέχομαι καμιά αίτηση χάριτος από κανέναν!

     Ο πράος Ηγούμενος κατάλαβε κι από μόνος του και είπε ότι δεν πήγε να δει τον Γερμανό Διοικητή γι’ αυτό το θέμα, αλλά για να τον καλωσορίσει στο νησί, γιατί τον βλέπει σαν φίλο. Μετέφρασε αμέσως ο διερμηνέας τα θωπευτικά λόγια του Γέροντα και ο Γιόχαν Μίλλερ άλλαξε αμέσως έκφραση, αφού για πρώτη φορά άκουγε τέτοια λόγια.

     Και ο Γέροντας τόνισε χαρακτηριστικά:

     –Εμείς, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, δεν χωρίζουμε τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς κι όλους τους βλέπουμε σαν αδέλφια μας, αφού όλοι προερχόμαστε απ’ τον Ίδιο Θεό–Πατέρα.

     Ο Γερμανός Διοικητής μαλάκωσε κι έγινε αμέσως φιλικός και μάλιστα είπε στον Γέροντα να μη στέκεται όρθιος και κουράζεται, αλλά να καθίσει στην πολυθρόνα που ήταν μπροστά του.

     Και ο Γέροντας συνέχισε το λόγο του:

     –Σας καλωσορίζουμε, κ. Διοικητά, στο νησί μας με τα πιο ειλικρινή αισθήματα φιλίας. Και λυπούμαι που έρχεσθε στην Πάρο μέσα σε τόσο δυσάρεστες συνθήκες και περιστάσεις. Ως ταπεινός ασκητής και Ηγούμενος της Μονής της Λογγοβάρδας, σας παρακαλώ να ’ρθείτε στο Μοναστήρι μας, να σας φιλοξενήσουμε στην τράπεζά μας και να δοκιμάσετε το ονομαστό παριανό κόκκινο κρασί μας. Θα το θεωρήσουμε τιμή μεγάλη να ’ρθείτε μαζί με το επιτελείο σας, αύριο το μεσημέρι.

     –Ευχαρίστως! απάντησε αιφνιδιασμένος ο Γιόχαν Μίλλερ. Και θα είναι και δική μου τιμή, αφού με δέχεσθε ως φίλο και όχι ως εχθρό…

     Την άλλη μέρα, είχαν γίνει όλες οι κατάλληλες προετοιμασίες και στρώθηκε πλούσια τράπεζα στο Μοναστήρι. Έφθασαν και οι Γερμανοί επίσημοι με τον Διοικητή τους και ο Ηγούμενος με τους Μοναχούς του, τους έκανε μια τέτοια θερμή υποδοχή, που εντυπωσίασε τους ξένους.

     –Ήξερα, βέβαια, ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τον Ξένιο Δία, είπε ο Γιόχαν Μίλλερ, αλλά δεν ήξερα ότι οι σημερινοί Έλληνες ξεπέρασαν τους αρχαίους σε ψυχικό μεγαλείο. Σας ευχαριστώ πολύ!...

     –Οι σημερινοί Έλληνες, είπε ο Γέροντας Φιλόθεος, ξεπέρασαν τους προγόνους τους σε ψυχικό μεγαλείο, γιατί είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και αγαπούν τους άλλους σαν αδέλφια τους. Δεν εξετάζουμε ποιοι είναι, αλλά τους δείχνουμε την αγάπη μας, όσο καλύτερα μπορούμε...

     Κάθισαν οι επίσημοι στην τράπεζα, φάγανε, ήπιανε το ωραίο παριανό κρασί κι έμειναν πολύ ευχαριστημένοι από την πλούσια φιλοξενία του Μοναστηριού.

     Στο τέλος, είπε ο π. Φιλόθεος στον Γερμανό Διοικητή:

     –Εξοχότατε κ. Διοικητά, η παράδοση του Ορθόδοξου Μοναχισμού μας, εκτός από την υλική φιλοξενία, έχει και την πνευματική. Και μετά το τέλος της τράπεζας που παραθέτουμε, καλούμε όλους τους επισκέπτες μας και στο ναό του Μοναστηριού μας.

     Εκεί, στο Καθολικό της Ιεράς Μονής της Λογγοβάρδας, ο π. Φιλόθεος ζήτησε τα ονόματα των συγγενών όλων των επισήμων κι άρχισε την Παράκληση προς την Παναγία. Οι Γερμανοί, τα έβλεπαν όλα αυτά και δεν πίστευαν στα μάτια τους! Τέτοια αγάπη και τέτοια θερμή υποδοχή, δεν την είχαν ξανασυναντήσει. Έβλεπαν τις εικόνες και τον θαυμάσιο ναό της Μονής Λογγοβάρδας, κυριολεκτικά, με ανοιχτό το στόμα. Όλοι τους, ένιωθαν καθηλωμένοι μ’ όλα αυτά που ζούσαν, που ήταν ένα άγνωστο μεγαλείο γι’ αυτούς.

     Κι αφού τελείωσε η Παράκληση κι επέστρεψαν όλοι πίσω στην τράπεζα για τον καφέ, ο Γιόχαν Μίλλερ είπε στον Ηγούμενο:

     –Δεν σας κρύβω τον ενθουσιασμό μου, άγιε πάτερ, για την υποδοχή και για την πλούσια φιλοξενία σας και σας συγχαίρω εξ ονόματος του Γ΄ Ράιχ. Προσωπικά, προτίθεμαι να το αναφέρω αυτό και στο Βερολίνο, για να μάθουν ποιοι είναι οι αληθινοί Έλληνες. Θέλω, όμως, κι εγώ να κάνω κάτι για σας, για να σας εκφράσω τα αισθήματά μου. Σας δίνω, λοιπόν, το λόγο της στρατιωτικής μου τιμής, ότι θα δεχθώ κάθε σας αίτημα, εκτός βέβαια από την αθώωση των σαμποτέρ, που θα εκτελεσθούν αύριο. Μάρτυρες αυτών των λόγων μου, είναι όλοι οι εδώ Γερμανοί επιτελείς μου, που δέχτηκαν κι αυτοί τη λαμπρή φιλοξενία σας. Πλην του θέματος των σαμποτέρ –σας το ξανατονίζω!– θα ικανοποιήσω κάθε άλλη επιθυμία σας.

     –Πολύ χαίρομαι για τα όσα είπατε, απάντησε ο μακαριστός Γέροντας, και πολύ περισσότερο που σας ευχαρίστησε η μικρή μας φιλοξενία. Και είμαστε πρόθυμοι να σας φιλοξενήσουμε και πάλι. Όσο για τη διάθεσή σας να κάνετε κάτι για μας, αυτό πολύ μας συγκινεί…

     –Πλην της αθώωσης των σαμποτέρ του αεροδρομίου που ανέτρεψε τα στρατιωτικά σχέδια του Γ΄ Ράιχ, ξαναείπε αυστηρά ο Γερμανός Διοικητής.

     –Δεν έχω πρόθεση να σας ζητήσω χάρη για τα παλικάρια αυτά της Πάρου, μολονότι πονώ κατάκαρδα και θρηνώ από τώρα το χαμό τους.

     –Αυτό, αποκλείεται!... Αποκλείεται!... είπε αυστηρά ο Γερμανός.

     –Το ξέρω, εξοχότατε. Αυτό, ήδη μας το είπατε πολύ καθαρά, συνέχισε ο π. Φιλόθεος. Εκείνο που θέλω να μου επιβεβαιώσετε, είναι για το λόγο της στρατιωτικής σας τιμής σε ό,τι κι αν σας ζητήσω.

     –Μην αμφιβάλλετε καθόλου, άγιε Ηγούμενε! Θα κάνω ό,τι μου ζητήσετε. Σας έδωσα το λόγο της στρατιωτικής μου τιμής…

     Και, σαν ένα είδος όρκου, ύψωσε το δεξί του χέρι στο ύψος του ώμου του.

     –Επιτρέψτε μου, κ. Διοικητά, να σας πω, ότι, πριν έλθω στο γραφείο σας να σας καλωσορίσω, διάβασα μια φράση του Ιερού Ευαγγελίου, για να την έχω φύλακα και οδηγό μου. Και απ’ αυτή τη φράση πηγάζει και η χάρη που θέλω να σας ζητήσω. Πρέπει ακόμα να σας πω, ότι, στη γλώσσα του Ευαγγελίου η λέξη «ψυχή» έχει πολλές φορές τη σημασία της λέξης «ζωή». Και αυτό ακριβώς σημαίνει και στη φράση που διάβασα και που βρίσκεται στο 10ο Κεφάλαιο του Κατά Ιωάννη Ευαγγελίου. Είναι λόγος «Κυριακός»· δηλαδή, λόγος που τον είπε ο Ίδιος ο Κύριός μας, αναφέροντας τα εξής: «Ο καλός ποιμένας θυσιάζει τη ζωή του για χάρη των προβάτων» (Ιωάν. 10:11). Καταλάβατε;

     –Όχι, άγιε Ηγούμενε... Γίνετε σαφέστερος!..., απάντησε με περίσκεψη ο Γερμανός Διοικητής της Κομμαντατούρας του Αιγαίου.

     –Ευχαρίστως! συνέχισε ο πράος Αρχιμανδρίτης. Η δική μου θερμή παράκληση είναι, να με εκτελέσετε αύριο κι εμένα μαζί με τ’ άλλα παλικάρια της Πάρου. Και η χάρη που σας ζητώ είναι, να με εκτελέσετε πρώτο–πρώτο, για να πάρουν κουράγιο στις τελευταίες τους στιγμές τα παιδιά αυτά, που, εν Κυρίω, είναι και δικά μου πνευματικά παιδιά!

     Μόλις τ’ άκουσε αυτό ο Γιόχαν Μίλλερ, έμεινε άφωνος· σαν να τον χτύπησε κεραυνός! Δεν ήξερε τι να πει!...

     Ακούστηκε και πάλι ο Άνθρωπος του Θεού, ο Γέροντας π. Φιλόθεος Ζερβάκος:

     –Έχετε δώσει το λόγο της στρατιωτικής σας τιμής, εξοχότατε... Δεν μπορείτε να τον πάρετε πίσω!...

     Μια φοβερή σιωπή πάγωσε την όλη ατμόσφαιρα. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα παιζόταν η ζωή των παιδιών της Πάρου, αλλά και η ζωή του ίδιου του Γέροντα. Κανείς δεν τολμούσε ν’ ανοίξει το στόμα του. 
     Τότε, ξαναμίλησε ο π. Φιλόθεος:

     –Παρακαλώ, πέστε μου ποια ώρα θα γίνει η εκτέλεση για να ετοιμαστώ…

     Όλοι, στρέψανε το βλέμμα τους προς τον Γερμανό Διοικητή, που με δυσκολία δεχόταν αυτήν την ήττα μπροστά σε τόσους αξιωματικούς. Προσπάθησε να συγκρατηθεί. 
     Και, στο τέλος, ψέλλισε αργά την απάντησή του:

     –Δεν θα γίνει η εκτέλεση!... Με νικήσατε, άγιε Ηγούμενε!... Το Γ΄ Ράιχ ξέρει να σέβεται τις αξίες του· και ο «στρατιωτικός λόγος» είναι μία απ’ αυτές τις αξίες...

     Ύστερα, στράφηκε σε κάποιον αξιωματικό που ήταν δίπλα του και διέταξε να ελευθερωθούν όλοι οι κρατούμενοι που ήταν οι φερόμενοι ως οι υπεύθυνοι για το σαμποτάζ.

     Αυτό είναι ένα θαύμα πέρα ως πέρα αληθινό, που καταγράφηκε ανεξίτηλα στην τοπική ιστορία της Πάρου. Αυτός ήταν ο μακαριστός, ο όσιος Γέροντας της Πάρου, ο αλησμόνητος Άνθρωπος του Θεού και της Αγάπης Του, ο Γέροντας π. Φιλόθεος Ζερβάκος.

     Την πατρική του ευχή και την οσιακή του πρεσβεία, να έχουμε όλοι μας! Αμήν.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Μ. ΣΩΤΗΡΧΟΣ

※

[(1) Π. Μ. Σωτήρχου: 
«Υπέρ των προβάτων»,
(ιστορικό διήγημα),
από το τριμηνιαίο περιοδικό

«Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία»,

Αριθμ. τεύχ. 62–63,

Ιούλιος–Δεκέμβριος 1995,

άρθρο 20ο, σελ. 133–142.
(2) Κλείτου Ιωαννίδη:
«Γεροντικό του 20ου αιώνος»,
κεφ. 5ο, σελ. 138–139 και 147,
από συνεντευξιακές μαρτυρίες των:
α) Σεβ. Μητροπολίτου Μαυροβουνίου
Αμφιλοχίου Ράντοβιτς και
β) Στυλιανού Κεμετζετζίδη
(Θεολόγου, συγγραφέα, εκδότη),
εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος,
Αθήνα, Οκτώβριος 1999.]

※