ΤΟ ΕΙΛΗΤΑΡΙΟΝ: Αυγούστου 2015

Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015

ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ

Ἄρχισε ψύχρα.
Τὸ γύρισε ὁ καιρὸς σὲ ἀναχώρηση.

Ἡ πρώτη μέρα τοῦ Σεπτέμβρη
ξοδεύτηκε σὲ κάποια ὑδρορροή.
Ὡς χθὲς ἀκόμα ὅλα ἔρχονταν.
Ζέστες, ἡ διάθεση γιὰ φῶς,
λόγια, πουλιά,
πλαστογραφία ζωῆς.

Γονιμοποιοῦνταν κάθε βράδυ τὰ φεγγάρια,
πολλοὶ διάττοντες ἔρωτες
ᾖρθαν στὸν κόσμο τὸν περασμένο μήνα.

Τώρα ἡ γνωστὴ ψύχρα
κι ὅλα νὰ φεύγουν.

Ζέστες, πουλιά, ἡ διάθεση γιὰ φῶς.

Φεύγουν τὰ πουλιά, ἀκολουθοῦν τὰ λόγια
ἡ μία ἐρήμωση τραβάει πίσω τῆς τὴν ἄλλη
μὲ λύπη αὐτοδίδακτη.
Ἤδη ἀποσυνδέθηκε τὸ φῶς ἀπὸ τὴν ἐπανάπαυση
κι ἀπὸ τὶς καλημέρες σου.

Τὰ παράθυρα ἐνδίδουν.
Τὸ χέρι τοῦ μεταβλητοῦ κλείνει τὰ τζάμια,
ἄλλοι λὲν ὡς τὴν ἄνοιξη,
ἄλλοι φοβοῦνται διὰ βίου.

Κι ἐσὺ τί κάθεσαι;
Καιρὸς νὰ μπεῖς κι ἐσὺ στὰ ἀλλαγμένα.
Νὰ γίνεις ὅτι ἀναρωτιόμουν πέρυσι:
«ποιὸς ξέρει τ᾿ ἄλλο μου φθινόπωρο;».
Καιρὸς νὰ γίνεις «τ᾿ ἄλλο μου φθινόπωρο».

Ἄρχισε ψύχρα.
Ρῖξε στὴν πλάτη σου ἕνα ροῦχο ἀποδημίας.

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Εἰλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.

Οι Άγιοι Πατέρες αγωνίστηκαν να αποκτήσουν την ειρήνη. Ένας από τους Αγίους Πατέρες είχε πει: «Ο νους είναι μεγάλος πλάνης. Πάντοτε ταξιδεύει. Δεν μπορεί να βρει ανάπαυση έως ότου κάνει την εμφάνισή του Εκείνος που μπορεί να του χαρίσει την ανάπαυση». Αν οι Άγιοι Πατέρες πάλεψαν τόσο σκληρά προκειμένου να αποκτήσουν την ειρήνη, τότε κι εμείς πρέπει πάντοτε να έχουμε κατά νου ότι πρέπει να πασχίζουμε να είμαστε καλοί κάθε ώρα και στιγμή. Κι έτσι, αυτό σημαίνει ότι ο νους μας δεν μπορεί να αποκτήσει την ειρήνη παρεκτός κι αν ο Παντοδύναμος, το Άγιο Πνεύμα, μας φωτίσει. Κι αυτό γίνεται όταν μαθαίνουμε να τηρούμε τον νου μας, με τον σωστό τρόπο, και όταν φτάνουμε πια να συνειδητοποιήσουμε ότι οι ήσυχοι και ευγενείς λογισμοί, οι γεμάτοι αγάπη και συγχώρεση, αποτελούν το δρόμο προς την ειρήνη και την ησυχία.

Γιατί άραγε ο Κύριος εντέλλεται να αγαπάμε τους εχθρούς μας και να προσευχόμαστε γι’ αυτούς; Όχι για δικό τους καλό, αλλά για δικό μας! Διότι όσο κρατάμε μνησικακία σε κάποιον και κρατάμε μέσα μας την προσβολή του, δεν πρόκειται να έχουμε ειρήνη.

Αν η κεφαλή μιας οικογένειας είναι επιβαρυμένη με μέριμνες και σκοτούρες για το μέλλον της οικογένειας, δεν πρόκειται να ειρηνεύσει ποτέ. Όλα τα μέλη της οικογένειας θα νιώθουν την ανησυχία του. Θα γνωρίζουν ότι «κάτι» πηγαίνει στραβά, αλλά δεν θα ξέρουν τι ακριβώς. Τότε μπορεί κανείς να δει πόσο επηρεάζουν οι λογισμοί μας τους άλλους. Και συμβαίνουν και παρεξηγήσεις μέσα στην οικογένεια εξαιτίας των λογισμών μας.

Στην πόλη μας, το Πέτροβατς, υπήρχε ένας ιερέας ονόματι π. Β. Είχε ιδιαίτερη προσωπικότητα –ήταν κάπως τραχύς, με αιχμηρή γλώσσα, και απαιτητικός σε ζητήματα πειθαρχίας– Αλλά είχε μια απίστευτη αγάπη για τα ζώα. Υπήρχαν πάντοτε στο σπίτι του σκυλιά και γατιά. Κάποια φθινοπωρινή μέρα, πήγε να ευλογήσει το σπίτι κάποιου ενορίτη, ο οποίος είχε ένα τεράστιο και πολύ άγριο λυκόσκυλο. Το σκυλί ήταν μεγάλο σαν μοσχάρι. Όταν ο π. Β. δρασκέλησε το κατώφλι της αυλόπορτας, το σκυλί τινάχτηκε γοργά για να ριχτεί στον ιερέα. Ήταν όλοι σίγουροι ότι θα του επιτίθονταν. Αλλά ο ιερέας ορθάνοιξε τα χέρια του και είπε: «Έλα! Έλα να παλέψουμε!». Το σκυλί σηκώθηκε στα δύο του πισινά πόδια και έβαλε τα δύο μπροστινά του στους ώμους του ιερωμένου, και κατόπιν άρχισε να του γλύφει το πρόσωπο. Όλοι ξαφνιάστηκαν. «Κατάλαβε πόσο μου αρέσουν τα ζώα!», είπε ο ιερέας. Να, τι συμβαίνει, όταν ένας άνθρωπος έχει καλούς λογισμούς. Όταν και τα ζώα, που δεν είναι λογικά πλάσματα, νιώθουν τους καλούς λογισμούς μας, πόσο περισσότερο δεν θα αληθεύει αυτό και στην περίπτωση των συνανθρώπων μας; Οι λογισμοί μας δημιουργούν αρμονία ή δυσαρμονία στον κόσμο…

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΘΑΔΔΑΙΟΣ ΤΗΣ ΒΙΤΟΒΝΙΤΣΑ

(1914–2003)

※

[«Οι Λογισμοί καθορίζουν τη ζωή μας»

–Βίος και Διδαχές

του Γέροντα Θαδδαίου της Βιτόβνιτσα–

μέρος 2ο, κεφ. 1ο, σελ. 76–78, §10–§11,

μετάφραση–επιμέλεια:

Βασίλης Αργυριάδης,

εκδόσεις «Εν Πλω»,

Αθήνα, Σεπτέμβριος 2014⁶.]

※

ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Ὢ σῶμα τοῦ καλοκαιριοῦ γυμνὸ καμένο

Φαγωμένο ἀπὸ τὸ λάδι κι ἀπὸ τὸ ἀλάτι

Σῶμα τοῦ βράχου καὶ ῥῖγος τῆς καρδιᾶς

Μεγάλο ἀνέμισμα τῆς κόμης λυγαριᾶς

Ἄχνα βασιλικοῦ πάνω ἀπὸ τὸ σγουρὸ ἐφηβαῖο

Γεμᾶτο ἀστράκια καὶ πευκοβελόνες

Σῶμα βαθὺ πλεούμενο τῆς μέρας!

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

(1911–1996)

Εἰρήνη εἶναι ὅταν...

Εἰρήνη, λοιπόν,
εἶναι ὅ,τι συνέλαβα μὲς ἀπ᾿ τὴν ἔκφραση
καὶ μὲς ἀπ᾿ τὴν κίνηση τῆς ζωῆς. Καὶ Εἰρήνη
εἶναι κάτι βαθύτερο ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ ἐννοοῦμε
ὅταν δὲν γίνεται κάποτε πόλεμος.
Εἰρήνη εἶναι ὅταν τ᾿ ἀνθρώπου ἡ ψυχὴ
γίνεται ἔξω στὸ σύμπαν ἥλιος. Κι ὁ ἥλιος
ψυχὴ μὲς στὸν ἄνθρωπο…

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ (1915–1991)

ΔΙΨΑ ΚΑΙ ΔΡΟΣΙΑ

Ένας σύγχρονος πνευματικός είπε τα εξής που έχουν σχέση με το σημαντικό κεφάλαιο της προσωπικής δεκτικότητας του ανθρώπου για το θείο: «Ο Θεός δίνεται στους ανθρώπους ανάλογα με τη δίψα τους: σε μερικούς, που δεν μπορούν να πιουν περισσότερο, δεν δίνει παρά μια σταγόνα· αλλά θα ήθελε να δώσει κύματα ολόκληρα για να μπορέσουν οι Χριστιανοί με τη σειρά τους να δροσίσουν τον κόσμο».

Κυριακή 30 Αυγούστου 2015

Η ΤΙΜΙΑ ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Η πάνσεπτη και χαριτόβρυτη Ζώνη της Παναγίας μας, η οποία βρίσκεται στη Μονή Βατοπαιδίου στο Άγιον Όρος, είναι το μοναδικό κειμήλιο το οποίο σώζεται από την επίγεια ζωή της.

Κατά την ιερά παράδοση και ιστορία της Εκκλησίας μας, η Υπεραγία Θεοτόκος, τρεις ημέρες μετά την κοίμησή της, ανέστη και ανελήφθη εν σώματι στους ουρανούς. Κατά τη διάρκεια της αναλήψεώς της, έδωσε στον Απόστολο Θωμά την Τιμία της Ζώνη. Και ο Θωμάς μαζί με τους άλλους Αποστόλους, αφού άνοιξαν τον τάφο «οὐχ εὗρον τὸ σῶμα» της Θεοτόκου. Έτσι η Τιμία ζώνη αποτελεί τεκμήριο για την Εκκλησία μας της αναστάσεως και αναλήψεως της Θεοτόκου με το σώμα στους ουρανούς και με μια λέξη της μεταστάσεώς της.

Η Τιμία Ζώνη κατασκευάστηκε σύμφωνα με την παράδοση από την ίδια την Παναγία με τρίχες καμήλας. Η Αυτοκράτειρα Ζωή, σύζυγος του Λέοντος του ΣΤ΄ του Σοφού, από ευγνωμοσύνη για τη θαυματουργική θεραπεία της από την Κυρία Θεοτόκο, κέντησε τη Ζώνη με χρυσή κλωστή, όπως σώζεται μέχρι σήμερα, χωρισμένη όμως σε τρία τεμάχια. Αρχικά, φυλασσόταν στα Ιεροσόλυμα και ακολούθως στην Κωνσταντινούπολη, όπου τον 12ο αιώνα, επί Μανουήλ Α΄ του Κομνηνού (1143–1180), καθιερώθηκε και ο επίσημος εορτασμός της την 31η Αυγούστου. Εν τέλει ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης ΣΤ΄ ο Καντακουζηνός (1347–1355), ο οποίος έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη προς τη Μονή του Βατοπαιδίου, όπως διαπιστώνεται από πολλές σχετικές μαρτυρίες, τη δώρισε σ’ αυτή. Από τότε η Τιμία ζώνη φυλάσσεται στη Μονή Βατοπαιδίου, σε ασημένια θήκη νεότερης κατασκευής, η οποία φέρει την παράσταση της Μονής. Στο κάτω δεξιό διάχωρο της παραστάσεως, ο κατασκευαστής φιλοτέχνησε τη μορφή του δωρητή Αυτοκράτορα Ιωάννου Καντακουζηνού και επιγραφή η οποία αναφέρεται στη δωρεά του προς τη Μονή.

Αναρίθμητα είναι τα θαύματα, τα οποία έγιναν ως σήμερα με την Τιμία Ζώνη. Η αξία της είναι ανεκτίμητη, διότι συνδέεται άμεσα με την Παναγία. Αυτή έχει τη χάρη και σ’ Αυτή οφείλει τη θαυματουργική δύναμη, που ποικιλότροπα μεταδίδει στους πιστούς.

Η Αγία Ζώνη διατηρεί «ανεκφοιτήτως» τη χάρη της Υπεραγίας Θεοτόκου, διότι συνδέθηκε με το πρόσωπο και τη ζωή της και διότι οι άγιοι είναι πνευματοφόροι, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, αλλά και μετά την κοίμησή τους. Το ίδιο φαινόμενο αναφέρεται και στην Αγία Γραφή, όταν η μηλωτή του Προφήτη Ηλία και τα σουδάρια και τα σημικίνθια των Αποστόλων τελούσαν θαύματα, διότι είχαν τη χάρη των Αγίων που τα φορούσαν. Γι’ αυτό και η Εκκλησία τής αποδίδει τιμητική προσκύνηση, καθώς και στο Τίμιο Ξύλο του Σταυρού του Κυρίου.

Η Αγία Ζώνη έχει την ιδιαίτερη χάρη να θεραπεύει τη στειρότητα των γυναικών και το πάθος του καρκίνου με κορδέλλα η οποία έχει προηγουμένως ευλογηθεί επ’ αυτής και ακολούθως τη ζώνονται οι στείρες γυναίκες και οι καρκινοπαθείς ασθενείς.

Ἀ π ο λ υ τ ί κ ι ο ν .

Ἦχος πλ. δ΄.

Θεοτόκε Ἀειπάρθενε, τῶν ἀνθρώπων ἡ σκέπη, Ἐσθῆτα καὶ Ζώνην τοῦ ἀχράντου σου σώματος, κραταιὰν τῇ πόλει σου περιβολὴν ἐδωρήσω, τῷ ἀσπόρῳ τόκῳ σου ἄφθαρτα διαμείναντα· ἐπὶ σοὶ γὰρ καὶ φύσις, καινοτομεῖται καὶ χρόνος. Διὸ δυσωποῦμέν σε, εἰρήνην τῇ πολιτεία σου δώρησαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.

Ἕ τ ε ρ ο ν .

Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Πρὸς δόξαν ἀκήρατον, ἀνερχομένη Ἁγνή, χειρί σου δεδώρησαι, τῷ Ἀποστόλῳ Θωμᾷ, τὴν πάνσεπτον Ζώνην σου· ὅθεν Παρθενομῆτορ, τὴν κατάθεσιν ταύτης, ἄγοντες χαρμοσύνως, τὴν σὴν χάριν ὑμνοῦμεν, δι’ ἧς περιζωννύμεθα, ἰσχὺν ἀήττητον.

Κ ο ν τ ά κ ι ο ν .

Ἦχος β΄. Τὴν ἐν πρεσβείαις.

Τὴν θεοδόχον γαστέρα σου Θεοτόκε, περιλαβοῦσα ἡ Ζώνη σου ἡ τιμία, κράτος τῇ πόλει σου ἀπροσμάχητον, καὶ θησαυρὸς ὑπάρχει, τῶν ἀγαθῶν ἀνέκλειπτος, ἡ μόνη τεκοῦσα Ἀειπάρθενος.

Μ ε γ α λ υ ν ά ρ ι ο ν .

Σύνδησον ἀγάπῃ εἰλικρινεῖ, Κεχαριτωμένη, Παντευλόγητε Μαριάμ, τοὺς τῇ καταθέσει, τῆς σῆς παντίμου Ζώνης, ὑμνοῦντας τὰς ἀπείρους, εὐεργεσίας σου.

※

[Οπισθόφυλλο κείμενο

που συνοδεύει την έντυπη εικόνα

της Θεοτόκου που βαστάζει την Τιμία Ζώνη

(σύγχρονο έργο ιερομ. Λουκά Ξενοφωντινού),

η οποία δίδεται ως ευλογία

από την Ιερά Μονή του Βατοπαιδίου.

Επιμέλεια ανάρτησης,

επιλογή θέματος και φωτογραφιών,

πληκτρολόγηση κειμένου:

π. Δαμιανός.]

※

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Ειλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.

ΤΟ «ΝΑΙ» ΚΑΙ ΤΟ «ΟΥ»

«Ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν

ναὶ ναί, οὒ οὔ·

τὸ δὲ περισσὸν τούτων

ἐκ τοῦ πονηροῦ ἐστιν»

(Ματθ. ε΄ 37).

Απ’ ό,τι φαίνεται, ολοένα και πιο πολύ αποκλίνουμε με τα λόγια, τις διαθέσεις, τις πράξεις και την όλη στάση μας από τη ζωή της ευθύτητας, της ειλικρίνειας· από την αλήθεια στη ζωή που ζούμε, όπως και αν τη ζούμε ο καθένας. «Μας παίρνει από κάτω η μπάλα», ξεχνιόμαστε και αφηνόμαστε ελεύθεροι στην ανελευθερία. Η ακηδία και η αφροντισιά για την εμβίωση της αλήθειας μάς οδηγούν στο βέβαιο κερματισμό μας. Κι όταν ξυπνάμε απρόσμενα, σε μια στιγμή της στιγμής του αληθινού εαυτού μας, νιώθουμε ότι έχουμε παραγεμίσει απ’ τη φθορά είτε των κατά συνθήκη είτε των κατά συρροή είτε των καθ’ έξη ψεμάτων της ζωής γενικά, ή της ζωής των παθών και των αδυναμιών μας ειδικότερα.

Προσωπικά, έχω συναντήσει χαρακτήρες που, παρά την καλή τους βαθιά και αθέατη προαίρεση, λησμόνησαν τελείως τους εαυτούς τους και καταπλακώθηκαν από τα μπάζα των ανεξάντλητων ψεμάτων τους. Παράλληλα, θυμάμαι και ανθρώπους που, από την αδιάκριτη και επιπόλαιη προσπάθειά τους να γίνονται συνέχεια και επίμονα κυνικοί και «υπερ–ευθείς» στους γύρω τους, κατέληγαν στο τέλος να είναι εξακολουθητικά τραυματικοί και, έτσι, το μόνο που κατάφερναν είναι να κερδίζουν πολλούς πόντους στη μοναξιά.

Ασφαλώς, ο ανειλικρινής, ο άντομπρος και ακαθόριστος λόγος μας, φέρνει και την αξεκαθάριστη ζωή σε όλα τα επίπεδα: ή χάνουμε το χαρακτήρα μας ή δεν θα μπορούμε να έχουμε ποτέ χαρακτήρα μ’ έναν τέτοιο λόγο. Το τίμημα για έναν, είναι ευτύχημα για κάποιον άλλο. Η ψυχή όμως που εκπέμπει υγεία στέκεται απλή, ενιαία και αμέριστη στα πράγματα και δεν ανέχεται για πολύ το ψέμα, το επίπλαστο, την επιτήδευση, το «δήθεν», τη «στολή παραλλαγής» που της προτείνει διαρκώς το πρόσκαιρο βόλεμα. Η αλήθεια και η φιλαλήθεια ανήκουν στο κέντρο της καρδιάς· της καρδιάς που επιθυμεί να αναπτύσσεται, παρά το όποιο ρίσκο ή κόστος σ’ έναν κόσμο που κατάντησε κυριολεκτικά σαθρή σκηνή για ρόλους που δεν αντανακλούν ή δεν προάγουν το μυστήριο της ζωής.

Επίσης να πω, ότι, εάν συμβαίνει να προκρίνουμε συνεχώς το ψέμα στη ζωή μας, είναι γιατί ενδεχομένως δεν έχουμε ικανωθεί στον τρόπο της αλήθειας· και επιλέγουμε σταθερά να προσπερνούμε τούτο τον τρόπο, γιατί θεωρούμε σφαλερά ότι δεν μας αφορά η πραγμάτωσή του από τη μεριά μας. Το καταλαβαίνουμε–δεν το καταλαβαίνουμε, δεν επαρκούν οι απολυτοσύνες μας, οι κομπασμοί και οι λεονταρισμοί μας για να αποδείξουμε ότι αγαπάμε όντως την αλήθεια. Ειδικά η αλήθεια θέλει κατεργασμένη ψυχή και εσωτερική μαστοριά. Ένα γλυπτό πριν φανερωθεί στα μάτια του κοινού, σμιλεύεται με υπομονή και αγάπη. Η υπομονή και η αγάπη δεν είναι η δική μας τυπική υποχρέωση προς την αλήθεια, αλλά το δικαίωμα της αλήθειας στη ζωή μας.

Πάντως, για μια ευαίσθητη και ζωντανή συνείδηση η εύκολη «γκρι ζώνη» που επιβάλλουν πιεστικά οι σημερινές συμβάσεις και συνθήκες του κόσμου, είναι όντως ένα μεγάλο πρόβλημα και θαρρώ πως τείνει να είναι πρόβλημα άλυτο. Σε κάθε μας εκφρασμένη και ανέκφραστη αντίρρηση σ’ όλο αυτό το ιδιότυπο «γκρι» του «ναιοχισμού» (το «σιαμαίικο κράμα» του «ναι» και του «όχι»), αντιπροτείνεται από πολλούς η «λύση» της ελαστικότητας, της ανοχής, της αδιαφορίας και της συνθηκολόγησης.

Για μερικούς το «ναι–ναι» και το «ου–ου», που είπε και λέει ο Χριστός στο Ευαγγέλιό Του (βλ. Ματθ. 5:37), είναι δυσάρεστος καταπέλτης στον ατέρμονο μύθο τους και στην αναλήθεια που ενδημεί μέσα τους. Για κάποιους άλλους πάλι, λυτρωτική επαναφορά στον ανοιχτό ορίζοντα της αλήθειας, προς τον οποίο αρέσκεται πάντα να ατενίζει και να πετά η ψυχή που είναι ερωτευμένη μ’ αυτήν.

Από πολύ παλιά, μου κάνει εντύπωση εκείνο το καταπληκτικό που λέει στο τέλος όλων των ιερών βιβλίων, η «Αποκάλυψη του Ιωάννη», αλλά και το οποίο πιστεύω ακράδαντα ότι ισχύει για τον κόσμο των καρδιών και για τις καρδιές στον κόσμο, ότι, από την Αγία Πόλη του Θεού, από την άχραντη κοινωνία με το θείο, θα είναι κυριολεκτικά «έξω ο καθένας που αγαπά και πράττει το ψέμα» (βλ. Αποκ. 22:15) στη ζωή του. Κι όχι απλά εκείνος που «λέει» «ένα ψέμα». Τα ρήματα «φιλώ» και «ποιώ» είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους και αποκαλύπτουν ολοφάνερα όχι μόνο τους αναπτυσσόμενους κλάδους, αλλά αιτιοκρατικά και την αθέατη ρίζα όλων των καλών ή άσχημων καταστάσεων που βιώνουμε· ό,τι αγαπάμε μέσα μας, αυτό και κάνουμε στη ζωή μας. Η ζωή μας σαρκώνει πάντα τις αγάπες της, είτε ολέθριες είναι αυτές, είτε σωτήριες. Και ποιος μπορεί ν’ αντιπαλέψει μ’ έναν τέτοιο και τόσο αληθινό νόμο που κουρνιάζει βαθιά στα έγκατά μας;

π. Δαμιανός

Σάββατο 29 Αυγούστου 2015

Η ΑΠΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Την μνήμη του Δικαίου εγκωμιάζει στις 29 Αυγούστου η Εκκλησία μας. Τον μαρτυρικό θάνατο του Βαπτιστού και Προδρόμου του Χριστού, του Ιωάννου. Αλλά τι εγκώμιο να συνθέσει κανείς για τον δίκαιο αυτόν άνδρα, που το ίδιο το στόμα του Κυρίου έπλεξε γι’ αυτόν το ωραιότερο εγκώμιο (Ματθ. 11:7–14 και Λουκ. 7: 24–28); Γιατί είπε γι’ αυτόν ο Κύριος ότι, «δεν γεννήθηκε άνθρωπος στον κόσμο μεγαλύτερος από τον Ιωάννη». Προφήτης, μεγαλύτερος από τους Προφήτες. Διδάσκαλος και κήρυκας του νόμου του Θεού. Ασκητής ισάγγελος. Μάρτυς, που έχυσε το αίμα του μαρτυρώντας για την αλήθεια. Πρόδρομος του Χριστού, που ετοίμασε «την οδό του Κυρίου» (Ματθ. 3:3). Προφήτης, που προφήτευσε την έλευση του Χριστού και υπέδειξε στον κόσμο τον Αμνό του Θεού, «που κουβαλάει την αμαρτία του κόσμου» (Ιωάν. 1:29). Βαπτιστής, που βάπτισε όχι μόνο ανθρώπους, αλλά τον Ίδιο τον Υιό του Θεού. Θεόπτης, γιατί είδε με το σώμα Του τον Υιό, το Πανάγιο Πνεύμα «που κατερχόταν προς Αυτόν σαν περιστέρι» (Λουκ. 4:22) και άκουσε τη φωνή του Πατρός να λέει «Αυτός είναι ο Γιος μου ο αγαπητός» (Ματθ. 3:17· Μάρκ. 1:11· Λουκ. 3:22). Ποιος άνθρωπος στον κόσμο συνδύασε αυτά τα πολλαπλά προσόντα;

Το Ευαγγέλιο του Χριστού αρχίζει με τη μορφή του Προδρόμου: «Αυτή είναι η αρχή του ευαγγελίου για τον Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού· όπως έχει γραφεί στους προφήτες… παρουσιάστηκε ο Ιωάννης ο οποίος βάφτιζε…» (Μάρκ. 1:1, 4). «Στην αρχή ήταν ο Λόγος… παρουσιάστηκε άνθρωπος που στάλθηκε απ’ το Θεό και τ’ όνομά του ήταν Ιωάννης…» (Ιωάν. 1:1, 6). Και περιγράφεται η σύλληψη, η γέννηση, η πολιτεία του, το κήρυγμα της μετανοίας, η βάπτιση του Χριστού, η μαρτυρία του, η αποτομή της κεφαλής του. Ούτε για το βίο της Μητέρας του Χριστού δεν αφιερώνουν τα Ευαγγέλια τόσες σελίδες, όσες για το βίο του Προδρόμου. Και τούτο γιατί το έργο και το κήρυγμά του ήταν στην κυριολεξία προδρομικά· το προστάδιο, η εισαγωγή στο έργο του Κυρίου. Στο πρόσωπό του συνδέεται η Παλαιά με την Καινή Διαθήκη. Η πρώτη προπαρασκευάζει τη δεύτερη. Σ’ αυτόν συναντιούνται η προφητεία της Παλαιάς με την πραγματικότητα της Καινής. Η προφητεία σταματά στον Ιωάννη· «όλοι οι προφήτες και ο νόμος προφήτευσαν μέχρι τον Ιωάννη» (Ματθ. 11:13), και η σκιά και ο τύπος δίνουν τη θέση τους στην αλήθεια. Το δήλωσε με άκρα ταπεινοφροσύνη ο Πρόδρομος· «Εκείνου (δηλαδή του Χριστού) το έργο πρέπει να μεγαλώνει και το δικό μου να μικραίνει» (Ιωάν. 3:30). Ο Πρόδρομος μετέχει και στις δυο Διαθήκες. Είναι ο τελευταίος Δίκαιος της Παλαιάς και ο πρώτος Πολίτης της Καινής. Ο κρίκος που συνδέει τον παλαιό και το νέο λαό του Θεού.

Αυτόν, λοιπόν, τον επίγειο Άγγελο και τον Ουράνιο άνθρωπο επάξια τιμά η Εκκλησία του Χριστού. Εορτάζει όλα τα μαρτυρούμενα από την Καινή Διαθήκη γεγονότα του βίου του, πάλι σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα γεγονότα του βίου του Σωτήρος. Τη σύλληψή του, στις 23 Σεπτεμβρίου, έξι μήνες πριν από τον Ευαγγελισμό, που έγινε «τον έκτο μήνα» (Λουκ. 1:26) από τη σύλληψη της Ελισάβετ, της μητέρας του Προδρόμου. Τη γέννησή του, στις 24 Ιουνίου, έξη μήνες πριν από τα Χριστούγεννα. Ίσως και η μνήμη του θανάτου του, στις 29 Αυγούστου, δεν είναι άσχετη προς την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, που και στην περίπτωση της εορτής της Μεταμορφώσεως, είδαμε να βαστάζει το εορτολογικό θέμα του σταυρικού θανάτου του Σωτήρος και να ασκεί την ανάλογη έλξη στις πριν από αυτήν εορτές. Γιατί όχι μόνο τη σύλληψη και τη γέννηση του Βαπτιστού και Προδρόμου η Εκκλησία συνέδεσε με το ρόλο του Ιωάννου, σαν προδρόμου της σύλληψης και της γέννησης του Χριστού, αλλά και σ’ αυτόν το θάνατό του έδωσε προδρομικό χαρακτήρα.

Ο Πρόδρομος πεθαίνει μαρτυρικά πριν από τον Σωτήρα προμηνύοντας, τρόπον τινά, το μαρτυρικό θάνατο του Χριστού και πηγαίνοντας πάλι σαν πρόδρομός Του στον Άδη. Εκεί κήρυξε και στους απ’ αιώνος νεκρούς την έλευση του Χριστού στον κόσμο των ζώντων και την επικείμενη έλευσή Του στον κόσμο των νεκρών. Στην εικονογραφική παράσταση της Αναστάσεως, της καθόδου στον Άδη του Κυρίου, εικονίζεται πρώτος μεταξύ των νεκρών ο Πρόδρομος να δείχνει και πάλι σ’ αυτούς τον Αμνό του Θεού.

Έτσι και ο τραγικός θάνατος του Προδρόμου εντάσσεται από την Εκκλησία μέσα στο πλαίσιο της θείας οικονομίας. Τα ανοσιουργήματα των κακών ανθρώπων, όπως στην προκειμένη περίπτωση του Ηρώδη και της Ηρωδιάδας, όχι μόνο δεν μπορούν να ανατρέψουν τα σχέδια του Θεού, αλλά αντίθετα μεταβάλλονται ακούσια σε εξυπηρετικά των βουλών Του. Κατά τον τρόπο αυτό, όπως ψάλλει ο Ρωμανός ο Μελωδός στο κοντάκιό του, «Ἡ τοῦ Προδρόμου ἔνδοξος ἀποτομὴ οἰκονομία γέγονέ τις θεϊκή, ἵνα καὶ τοῖς ἐν ᾍδῃ τοῦ Σωτῆρος κηρύξῃ τὴν ἔλευσιν…» (=«Η ένδοξη αποτομή του Πρόδρομου ήταν ένα σχέδιο θεϊκό, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να κηρύξει ο Πρόδρομος και σ’ αυτούς που βρίσκονταν στον Άδη την έλευση του Χριστού»). Ο Θεός γνωρίζει τους τρόπους από το πικρό να εξάγει το γλυκύ.

Με αυτό, λοιπόν, το πρίσμα βλέπει η Εκκλησία το θάνατο του Προδρόμου και Βαπτιστού· σαν το ένδοξο τέρμα της σκυταλοδρομίας του πάνω στη γη. Σαν θρίαμβο ενός νικητή, που πεθαίνει στις επάλξεις του καθήκοντος. Σαν ελεγκτή των παραβάσεων του νόμου του Θεού, που ελέγχει και ζων, αλλά περισσότερο θυσιαζόμενος για την ορθότητα της μαρτυρίας του. Σαν κήρυκα μετανοίας, που, αφού τελείωσε το έργο του στη γη, σπεύδει να ολοκληρώσει τη Χριστο–κηρυκτική αποστολή του προτρέχοντας του Κυρίου στον κόσμο των νεκρών. Όλα δε τα γεγονότα που συνδέονται με το θάνατό του, τα βλέπει (η Εκκλησία και ο πιστός λαός της) σαν ένα τραγικό παίγνιο των μαθητών του διαβόλου: τη φυλάκιση του δίκαιου· τα ανόσια γενέθλια του Ηρώδη· τους ανόητους όρκους του· το χορό της ασελγούς κόρης· τη θηριώδη μανία της μοιχαλίδας μητέρας· το τρομερό έπαθλο του χορού· την αιματόβρεκτη κεφαλή του Προφήτου, που σαν αποτρόπαιο έδεσμα προσφέρεται «ἐπὶ πίνακι» στο μισητό συμπόσιο. Και υπογραμμίζει τα γεγονότα αυτά (η Εκκλησία), ακριβώς για να δείξει μέχρι σε ποιο σημείο πώρωσης μπορεί να οδηγήσει η αμαρτία τον άνθρωπο και τι φοβερά εγκλήματα μπορούν να διαπραχθούν, όταν ο διάβολος υποβάλλει τα σχέδιά του στα όργανά του (στους εκούσια δουλωμένους σε αυτόν ανθρώπους).

Και σαν απάντηση στον πότο και στο συμπόσιο του ασεβή Ηρώδη, έρχεται η σημερινή νηστεία των ευσεβών και πιστών χριστιανών. «Τὴν ἡμέραν ταύτην», σημειώνει το Τυπικό, «παρελάβομεν νηστεύειν τοὺς εὐσεβεῖς διὰ τὸν φόνον τοῦ μείζονος πάντων τῶν προφητῶν, Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν» (=«Αυτή τη μέρα, παραλάβαμε από τους Πατέρες να νηστεύουν όλοι οι ευσεβείς χριστιανοί, για το φόνο του μεγαλύτερου όλων των προφητών, του Ιωάννου, που ήταν ο Πρόδρομος του Σωτήρα μας Χριστού»). Στην εορτή αυτή, όσο σε λίγες άλλες, βρίσκεται σε μια απόκοσμη συζυγία το αίσθημα της λύπης και του πένθους με την έκφραση της μυστικής εν Θεώ χαράς και ευφροσύνης…

Ὢ, τοῦ παραδόξου θαύματος!

τὴν ἱερὰν κεφαλὴν

καὶ ἀγγέλοις αἰδέσιμον

ἀσελγὲς ἀκόλαστον

περιέφερε κύριον·

τὴν ἐλέγξασαν γλῶσσαν παράνομον,

τῇ μοιχαλίδι μητρὶ προσέφερεν.

Ὢ, τῆς ἀφάτου σου

ἀνοχῆς, φιλάνθρωπε!

δι’ ἧς, Χριστέ,

σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν,

ὡς μόνος εὔσπλαγχνος.

ΙΩΑΝΝΗΣ Μ. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ

(1927–2007)

※

[Ιωάννου Μ. Φουντούλη:

«Λογική Λατρεία»

κεφ. 28ο, σελ. 206–211,

εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας»

της Εκκλησίας της Ελλάδος,

Αθήνα 1997³.
Επιμέλεια ανάρτησης,
επιλογή θέματος και φωτογραφιών,
πληκτρολόγηση κειμένου:
π. Δαμιανός.]

※

⁜

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Εἰλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.

⁜

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΤΟΝ...

Είπε ο αββάς Παύλος:

«Ακολούθησε τον Ιησού!»

ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ

※

[«Το Γεροντικό

(Αποφθέγματα αγίων Γερόντων)»

–Η αλφαβητική συλλογή–

τόμος α΄, σελ. 300,

μετάφραση–επιμέλεια:

Δημήτρης Χρισταφακόπουλος,

εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας»,

Θεσσαλονίκη 2013.]

※

Παρασκευή 28 Αυγούστου 2015

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΠΡΟΔΡΟΜΟ

ΠΡΟΣΕΥΧΗ

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΠΡΟΔΡΟΜΟ

Κύριε και Θεέ μου, στέκομαι σήμερα καταδικασμένος μπροστά στο άγιο πρόσωπό Σου και ομολογώ την αναξιότητα και αδυναμία μου, την ακαταστασία και τη μεγάλη μου φτώχεια.

Γι’ αυτό, γλυκύτατη βρύση και πέλαγος της ελεημοσύνης, Σε παρακαλώ ν’ ανοίξεις τους καταρράκτες του Ουρανού και να βρέξεις και σ’ εμένα τις καλοσύνες της ευσπλαχνίας Σου, για να μπορέσω να βγάλω δάκρυα, να κλάψω και να ξεπλύνω και να λαμπρύνω τη ψυχή μου από τις βρωμερές μου αμαρτίες με μια αληθινή και σταθερή μετάνοια.

Προς τούτο, βάζω μεσίτη τον Πρόδρομό Σου και Βαπτιστή Ιωάννη, να Σε παρακαλέσει να μου δώσεις τη Χάρη, λέγοντας εγώ προς αυτόν:

«Ω, μεγάλε Προφήτη (όπως Αυτός ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, σε ονόμασε στο Ευαγγέλιό Του), που έλυσες τη στείρωση των γονιών σου· που φανέρωσες τον Δεσπότη Χριστό στο λαό· που Τον βάφτισες στον Ιορδάνη· που είδες σχισμένους τους Ουρανούς· που άκουσες την Πατρική φωνή· που είδες το Πνεύμα το Άγιο να κατεβαίνει σ’ Αυτόν σαν περιστέρι.

»Εσύ, άκουσε το αίτημά μου και τον πόνο μου κι άναψε το λυχνάρι της αμαρτωλής μου ψυχής. Φώτισέ με, με τη χάρη σου· γιατί εγώ είμαι μολυσμένος με τους κακούς κι αισχρούς λογισμούς.

»Αφάνισα την πατρική μου κληρονομιά κι έγινα ίδιος με τ’ ανόητα ζώα και βόσκω μαζί τους ο ταλαίπωρος στα γήινα λιβάδια, χωρίς να νοιάζομαι ποτέ για τα Ουράνια.

»Αλήθεια, Άγγελε του Θεού, γήινε και Ουράνιε άνθρωπε· εγώ ξεπέρασα όλους τους ανθρώπους στις ασωτίες και τις άσχημες πράξεις και πάντα κυλιέμαι στο βόρβορο και τις λάσπες της ανομίας σαν χοίρος.

»Χωρίς άλλο, εγώ, ο κακορίζικος και ο κακογνώμων, δεν πέρασα ούτε μέρα, ούτε ώρα, ούτε στιγμή στο θέλημα του Κυρίου· μονάχα είμαι μες στου εχθρού μου τα θελήματα. Είμαι δεμένος και σύρομαι θεληματικά απ’ αυτόν, σαν τον παλαιό Ολοφέρνη, που μεθούσε περισσότερο από την κακή του επιθυμία παρά από το κρασί, που τον μέθυσε η φρόνιμη και ανδρειωμένη Ιουδήθ και τον θανάτωσε ελεεινά σαν ανάξιο της ζωής.

»Αλλά, σε παρακαλώ, ανάστησέ με, με τη μεσιτεία σου, από τούτο το θάνατο, αφού παραστέκεσαι στον Ουράνιο Κριτή και αιώνιο Βασιλιά, κάνοντάς Τον να με σπλαχνισθεί, εσύ που έχεις πολλή παρρησία και θάρρος στην αγάπη Του. Άπλωσε το χέρι σου που Τον βάφτισε και χάλασε τους κακούς μου λογισμούς και τις γνώμες μου. Δυνάμωσέ με να τελειώσω στην καλή στράτα του Θεού τη ζωή μου.

»Καθώς δίδασκες το λαό σου με τη γλώσσα σου, όταν ήσουν στη ζωή, έτσι και τώρα δίδαξε κι εμένα με τη χάρη σου και φώτιζε το νου μου ακατάπαυστα στα προστάγματα του Κυρίου.

»Διώχνε από μένα όλα τα ενάντια της ψυχής και ελευθέρωσέ με από την αιώνια κόλαση. Αξίωσέ με στη Βασιλεία την Ουράνια που χαίρεσαι, για να επαινώ και να δοξάζω το όνομα του Κυρίου μου Ιησού Χριστού.

»Ω, Προφήτη και Βαπτιστή! Γράψε ανάγλυφα τα λόγια μου στην καρδιά σου και τα δικά σου στη δική μου καρδιά, να τα θυμάμαι και να τα φυλάω, μέχρι να τελειώσω την εξορία μου.

»Στην ώρα του θανάτου μου να είσαι παραστάτης, να με φυλάξεις από τις αμαρτίες μου και να με οδηγήσεις συγχωρεμένο στον Δεσπότη μου.

»Παρακάλεσε ακόμη και για όλο τον κόσμο· να δώσει στους Χριστιανούς, ζωντανούς κι αποθαμένους, βοήθεια· και να τους δίδει, ως Μεγαλοδύναμος, όλα τα χρειαζούμενα και να τους αξιώσει της Βασιλείας Του. Αμήν».

«ΕΒΔΟΜΑΔΕΥΧΑΡΙΟΝ»

※

[ Αγαπίου Ιερομονάχου,

του Κρητός (εκδ. 1802):

« Ε β δ ο μ α δ ε υ χ ά ρ ι ο ν ».

–Προσευχές για κάθε μέρα της εβδομάδος–

Προσευχή 4η, σελ. 22–27.

Έκδοσις

Ιερού Σιμωνοπετρίτικου Κελλίου

«Ευαγγελισμός της Θεοτόκου»,

(Ιερομόναχος Πρόδρομος και Συνοδεία)·

Καρυαί, Άγιον Όρος 2012.
Επιμέλεια ανάρτησης,
επιλογή θέματος και φωτογραφιών,
πληκτρολόγηση κειμένου:
π. Δαμιανός. ]

※

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «ΕΙλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.