Ο ΠΑΤΗΡ ΜΙΧΑΗΛ

Ο ΠΑΤΗΡ ΜΙΧΑΗΛ

     Στο ιστορικό Μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, το περίφημο και σπουδαίο Βαλαάμ, ο πατήρ Μιχαήλ Ρίτκεβιτς (1877–1962) προσήλθε το 1902. Πριν τον ερχομό του στο Βαλαάμ δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε γι’ αυτόν εκτός από τις σύντομες και τυπικές πληροφορίες των στοιχείων του μοναχολογίου. Καταγόταν από την επαρχία Βίτεμσα και ανήκε στους χειροτέχνες της πόλης Ιάκωβσταντ. Στη μικροσχημία του έλαβε προσωρινά το όνομα Τίμων. Αργότερα έγιναν και οι χειροτονίες του σε διάκονο και ιερέα.

     Το 1939 που ξέσπασε ο «Χειμωνιάτικος» πόλεμος, οι παραδοσιακά «παλαιοημερολογίτες» μοναχοί έφυγαν πρόσφυγες. Τελικά, ύστερα από πολλές περιπέτειες, βρέθηκαν στο Νέο Βαλαάμ. Με τη σοφή πρωτοβουλία του τότε Καθηγουμένου Χαρίτωνος, η αδελφότητα του Βαλαάμ μετατέθηκε τον Οκτώβριο του 1945 στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Μόσχας και, αφού λύθηκε το σοβαρό ζήτημα της κανονικότητας, ακολουθούσε το παλαιό ημερολόγιο, κατά την επιθυμία των Πατέρων της. Ο πατήρ Τίμων που, εν τω μεταξύ είχε γίνει η μεγαλόσχημη κουρά του και ονομαζόταν πλέον Μιχαήλ, ζώντας απομονωμένα σε ένα κελλί, έγινε ο ερημίτης του Νέου Βαλαάμ. Μετά από μία εικοσαετία σχεδόν, από το φθινόπωρο του 1957 η καινούργια κατοικία για τον π.Μιχαήλ ήταν η Μονή Πέτσερ στην Εσθονία. Όπως και στο Νέο Βαλαάμ, έτσι και εκεί, δεχόταν πιστούς για εξομολόγηση και για πνευματική καθοδήγηση. Η φήμη του Γέροντα ως μεγάλου αγωνιστή και διδασκάλου, τράβηξε κοντά του πλήθη πιστού λαού. Ο μεγαλόσχημος ιερομόναχος Μιχαήλ κοιμήθηκε το 1962 και το σκήνωμά του, όπως και των άλλων Πατέρων που ήρθαν από το Βαλαάμ, βρίσκεται στη σπηλιά που χρησιμεύει ως κοιμητήριο της Μονής.

     Στο κελλί του, εκτός από τα απαραίτητα έπιπλα, εκεί μπροστά στις εικόνες, ήταν ένα τραπέζι σκεπασμένο με λευκό τραπεζομάντιλο. Αυτό το τραπέζι χρησιμοποιούνταν για αγία Τράπεζα. Ο πατήρ Μιχαήλ, κάθε μέρα, επί το πλείστον τη νύχτα, τελούσε τη θεία Λειτουργία. Ένας φιλοξενούμενος της Μονής περιγράφει τη Λειτουργία του πατρός Μιχαήλ, ως εξής:

     «Πολύ νωρίς το πρωί, πριν τις 4 τα χαράματα, πήγαινα στο κελλί του π.Μιχαήλ για να παρευρεθώ και να κοινωνήσω στη Λειτουργία του. Όταν πήγαινα στο κελλί ήταν ακόμη σχεδόν σκοτάδι. Ο π.Μιχαήλ φορούσε τα ιερά άμφια. Κόντευε να τελειώσει την Προσκομιδή. Στο κελλί βασίλευε μία μεγαλοπρεπής, βαθιά ησυχία. Δύο κεριά φώτιζαν το δωμάτιο. Οι τοίχοι και το ταβάνι χάνονταν στο ημίφως. Απήγγειλε τα ιερά λόγια, αργά και καθαρά, μελετώντας την κάθε λέξη. Σε τούτη τη Λειτουργία, η θεία θεωρία είχε όντως την θέση της. Οι έννοιες του χώρου και του χρόνου σταματούσαν να υπάρχουν. Τούτη ήταν η αιωνιότητα!».

     Για τη σπουδαιότητα της θείας Λειτουργίας δίδασκε: «Τίποτε δεν κάνει τον ιερέα καλύτερο και πνευματικότερο από την καθημερινή τέλεση της θείας Λειτουργίας. Αλλά πρέπει να έχουμε στο νου τα λόγια του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, ότι, κανείς δεν πρέπει να τελεί τη θεία Ευχαριστία ή να μεταλαμβάνει από αυτήν, αν δεν το κάνει με δάκρυα μετανοίας και χαράς».

     Κατά τις πολλές δεκαετίες μοναχικής άσκησης αρχικά ως κοινοβιάτης και έπειτα ως ερημίτης, απέκτησε την ειρήνη του νου και της καρδιάς. Για τη σπουδαιότητα αυτού του θεϊκού δώρου και για το πώς να το αποκτήσουμε, δίδασκε τα εξής πολύ χαρακτηριστικά:

     «Αν δεν έχουμε την ειρήνη του νου, δεν μπορούμε να βλέπουμε τον Θεό. Και χωρίς την ειρήνη καταλαβαίνουμε, βέβαια, την πρόνοια του Θεού για μας, εξετάζοντας το παρελθόν μας. Αλλά δεν ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε τώρα και τι να σχεδιάζουμε για το μέλλον. Αν δεν έχουμε την εσωτερική ειρήνη, αυτό σημαίνει ότι είμαστε ακόμη εσωτερικά διχασμένοι και τυφλωμένοι από τα πάθη, που μας εμποδίζουν να βλέπουμε τον κόσμο, όπως αυτός είναι στην πραγματικότητα. Αλλά όταν αποκτήσουμε την εσωτερική ειρήνη, τα πάθη υπάγονται στην κυριαρχία μας και βλέπουμε καθαρά ποιοι είμαστε και πού πηγαίνουμε. Πάνω από όλα οι άνθρωποι εκτιμούν αυτήν την ειρήνη. Αλλά είναι φανερό ότι δεν μπορούν να την λάβουν από εκείνους οι οποίοι δεν την έχουν. Γι’ αυτό και πολλά βιβλία, κηρύγματα και ασκήσεις δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα, επειδή αυτά δεν γεννήθηκαν από εσωτερική ειρήνη, θείες θεωρίες και απομόνωση.

     Αλλά όταν αποκτήσεις την εσωτερική ειρήνη, τότε όλα είναι εντάξει, επειδή ο Θεός είναι μαζί σου. Μόνον μέσα σε μία σταθερή ειρήνη μπορούμε να βλέπουμε τον Θεό και να καταλαβαίνουμε το θέλημά του. Όσο σταθερά και σίγουρα να φαίνονται τα έργα μας, είναι κτισμένα πάνω στην απατηλή άμμο και θα πέσουν όπως τα αμμουδένια σπίτια που αναφέρει το Ευαγγέλιο (Ματθ. ζ΄ 26), αν δεν αποκτήσουμε τη γαλήνη του νου και δεν ξέρουμε πού και πώς να κτίζουμε. Μέχρις ότου δεν βλέπεις καθαρά τις δικές σου αδυναμίες και αμαρτίες και δεν έχεις έστω και λίγα δάκρυα, δεν μπορείς να αποκτήσεις την ειρήνη. Αλλά αν κατέχεις την προσευχή του Ιησού, αν μελετάς τις Άγιες Γραφές, και αγωνίζεσαι να έχεις αληθινή μετάνοια, ταπείνωση και εμπιστοσύνη στον Θεό, θα έρθει και η ειρήνη στην ώρα της.

     Όταν την αποκτήσεις, θα βλέπεις τον κόσμο από μία τελείως διαφορετική οπτική γωνία από τώρα. Όταν βαδίζουμε σε μία πομπή ανθρώπων, βλέπουμε μόνον εκείνους που είναι κοντά μας και δεν ξέρουμε τι συμβαίνει στην αρχή ή στο τέλος της πομπής. Αλλά όταν φύγουμε από την πομπή και πάμε να καθίσουμε σ’ ένα λοφάκι, τότε βλέπουμε όλη την πομπή, από πού ξεκινά και πού θα καταλήξει. Με τον ίδιο τρόπο και εκείνοι που απέκτησαν την ευλογημένη ειρήνη, βλέπουν τη δική τους ζωή. Η ευλογημένη ειρήνη του Θεού είναι ένα ασφαλές σημάδι ότι το Άγιο Πνεύμα ήλθε να κατοικήσει μέσα μας».

※
[Μητροπολίτου Όουλου Παντελεήμονος:

«Πατερικόν της Μονής Βαλαάμ»,

μέρος ε΄, κεφ. 3ο, σελ. 319–324·
Μετάφραση: Μοναχή Χριστοδούλη,
Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος, Λίντουλα Φιλανδίας·

Έκδοση: Ιερού Ιβηριτικού Κελλίου Αγίας Άννης

(Ιερομόναχος Αντύπας),

Καρυές – Άγιον Όρος 2007¹.

Διευκρίνηση:

σε καμμία από τις φωτογραφίες μοναχών 

που επιλέχθηκαν να φιλοξενηθούν 

στον κορμό της παρούσας ανάρτησης 

δεν απεικονίζεται το πρόσωπο του πατρός Μιχαήλ.]

※