ΕΥΤΕΡΠΗ, Η ΚΑΝΔΗΛΑΝΑΠΤΙΣΣΑ

ΕΥΤΕΡΠΗ, Η ΚΑΝΔΗΛΑΝΑΠΤΙΣΣΑ

     Ήτανε μεσαίου αναστήματος. Δεμένη γυναίκα και από την δουλειά και από τις κακουχίες της σκληρής προσφυγιάς. Καμένη από τον χάρο δυο φορές. Είχε χάσει πολύ νωρίς τον άνδρα της και αργότερα το μονάκριβο παιδί της. Σ’ όλους ήτανε γνωστή με το όνομα «Ευτέρπη, η κανδηλανάπτισσα». Η προσωνυμία «νεωκόρος–νεωκόρισσα» ήταν άγνωστη στον τόπο μας, την Πάρο. Προσαγορεύετο από το κύριο έργο της· να ανάπτει τις κανδήλες της εκκλησίας, καίτοι ήταν επιφορτισμένη μ’ όλες τις διακονίες της εκκλησίας: από το ψαλτήρι και την καθαριότητα του ναού, μέχρι το πλύσιμο των οστών στις εκταφές των νεκρών.

     Αυτήν την δούλη του Χριστού την έζησα από πολύ κοντά και την εθαύμαζα για πολλά πράγματα. Έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην παιδική μου ψυχή για τα πράγματα της εκκλησίας. Ήταν ανδρεία ψυχή. Φόβος, δειλία και ραθυμία δεν υπήρχε μέσα της. Η μόνιμη σχεδόν κατοικία της ήταν η αποθήκη της εκκλησίας, η οποία εφάπτετο του νεκροταφείου. Εκεί έμενε όλη την ημέρα και πολλές φορές και την νύχτα.

     Είχε τον αργαλειό της –την «κρεβαταριά» όπως την λέγαμε στο νησί– και ύφαινε χράμια και κουρελούδες για τον βιοπορισμό της. Έφτιαχνε τα κεριά της εκκλησίας. Έκανε κάρβουνα από τις κληματόβεργες του αμπελιού και τα χτυπούσε στο μπρούντζινο γουδί να γίνουν καρβουνόσκονη για το θυμιατό. Άναβε τα ακοίμητα καντήλια. Χτυπούσε το μεσημέρι την καμπάνα δώδεκα φορές και ήτανε πάντα έτοιμη βοηθός σ’ όποιον κατέφευγε στην εκκλησιά και ζητούσε βοήθεια, είτε συμβουλή είτε λόγον αγαθόν.

     Σ’ όλες τις ακολουθίες ήταν πάντα πρώτη. Διάβαζε κι έψαλλε τόσο σωστά και όμορφα, σαν να ήτανε σπουδαγμένη. Τα «Κατευθυνθήτω» και τα «Νῦν αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν» στις Προηγιασμένες Λειτουργίες έχουνε μείνει στην καρδιά μου. Έψαλλε και διακονούσε αθόρυβα, διακριτικά, σαν νά ’τανε Άγγελος. Έκοβε το αντίδωρο με τόση ευλάβεια, σαν να ήταν κι εκείνη παπάς κι έκανε Προσκομιδή.

     Συνόδευε τον παπά στις Λειτουργίες σ’ όλα τα εξωκκλήσια. Όμορφη εικόνα· ο παπάς στο ένα γαϊδουράκι και η Ευτέρπη στο άλλο, από τα βαθιά χαράματα, στα μονοπάτια που οδηγούσαν στα αναρίθμητα εξωκκλήσια του νησιού. Μάννα του την έβλεπε ο παπα–Κωνσταντίνος την κυρα–Ευτέρπη και βοηθό άριστο, γιατί ήταν σεμνή και είχε ήθος χρηστό. Σπάνια θα βρεθεί σε Λειτουργό τέτοιος συνεργάτης. Πάντα λίγα λόγια, χωρίς να χάνεται στις πολλές γυναικείες φλυαρίες και αργολογίες. Σίγουρα δεν έμενε ποτέ απρόσβλητη από τις κακογλωσσιές, όπως συμβαίνει σε όλα τα πρόσωπα που διακονούν την Εκκλησία. Η κυρα–Ευτέρπη με τον γλυκό της τρόπο συγκρατούσε τον παπά στις δύσκολες ώρες:

     –Γνωρίζει ο Θεός, παπά, και Αυτός θα αναλάβει την υπεράσπισή μας.

     Σ’ όλες τις εκταφές αυτή έπλενε τα οστά των νεκρών. Ιδιαίτερα όταν έπλενε την κάρα, ήτανε σαν να μιλούσε μαζί της. Τόση οικειότητα ένιωθε με τον νεκρό, που ήτανε σαν να μη την χώριζε ο θάνατος απ’ αυτόν. Εμείς φοβόμαστε να περάσουμε έξω από το Κοιμητήριο. Γι’ αυτήν ήταν ο κήπος της αναψυχής της.

     Κατ’ ιδίαν διάβαζε τρία Ψαλτήρια την ημέρα, όπως στα Μοναστήρια. Το έλεγα στους μοναχούς μου και τους φαινόταν υπερβολή. Σε μια από τις επισκέψεις στην πατρίδα, περάσαμε από το σπίτι της, όταν είχε πια υπερβεί τα εκατό χρόνια βιοτής. Ήταν πρωί.

     –Κρατάς, της λέγω, ακόμη τον κανόνα του Ψαλτηρίου;

     Και μου έδειξε το Κάθισμα της ημέρας, που διάβαζε εκείνη την ώρα.

     Είχε πολλή αγάπη στα παιδιά. Δεν ήταν η παράξενη γριά που ενωχλείτο από τις φωνές των παιδιών και τα παιχνίδια τους. Με ήρεμο τρόπο, σαν να ήταν η γιαγιά όλων μας, προσπαθούσε να μας καθησυχάσει στον χώρο της εκκλησίας, όπου αρκετά θορυβούσαμε με τα παιχνίδια μας και τους αστεϊσμούς μας. Μπορώ να την χαρακτηρίσω «δασκάλα της ευσεβείας» και για μικρούς και για μεγάλους.

     Δεν θα ξεχάσω τον τεράστιο τρίποδα που μετέφερε στους ώμους της στην εκκλησία, για να ετοιμάζει και να ανάβει τα πολλά καντήλια, όταν ακόμη δεν υπήρχε το ψεύτικο φως του ηλεκτρισμού. Δεν πιστεύω ο Θεός να ξαναδώσει τέτοια διακονήτρα στην εκκλησία του χωριού, γιατί δεν την εκτιμήσαμε αυτήν την δωρεά Του όσο έπρεπε.

     Αιώνια, ας αναπαύεται στην Εκκλησία των πρωτοτόκων!

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΔΟΧΕΙΑΡΙΤΗΣ

※
[Αρχιμανδρίτου Γρηγορίου Ζουμή

(Καθηγουμένου Ιεράς Μονής Δοχειαρίου):

«Μορφές που γνώρισα να ασκούνται

στο σκάμμα της Εκκλησίας»,

μέρος 1ο, κεφ. 1ο, σελ. 15–17,

έκδοση Ιεράς Μονής Δοχειαρίου,

Άγιον Όρος, Σεπτέμβριος 2010¹.
Στην παρούσα ανάρτηση φιλοξενούνται
έργα του Θεόδωρου Ιακώβου Ράλλη (1852–1909).]

※