Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣ

Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣ

     «Πραγματικός φίλος είναι εκείνος, ο οποίος, στον καιρό του πειρασμού υποφέρει μαζί με τον φίλο και συνάνθρωπό του τις θλίψεις, τις δυσκολίες, τις δοκιμασίες και τις συμφορές που ήρθαν σ’ εκείνον σαν να είναι αυτές δικές του, χωρίς να θορυβηθεί ή να ταραχτεί.
     Όπως λέγει και η Γραφή:
     “Ο πιστός φίλος είναι ισχυρό καταφύγιο· και όποιος τον βρήκε, βρήκε θησαυρό. Αντάλλαγμα για τον πιστό φίλο, δεν υπάρχει· και η αξία του είναι ανεκτίμητη. Ο πιστός φίλος, είναι ελιξίριο ζωής και θα τον βρουν αυτοί που σέβονται τον Κύριο. Όποιος σέβεται τον Κύριο, κατευθύνει και σωστά την φιλία του· γιατί όπως είναι αυτός, έτσι θα είναι και ο φίλος του” (Σοφία Σειράχ στ΄ 14–17).
     Επειδή και στην ευημερία του φίλου του, ο αληθινός φίλος, είναι καλός σύμβουλος και συνεργάτης ομόψυχος, αλλά ακόμη και στην δυστυχία του είναι ειλικρινής βοηθός και συμπαραστάτης γεμάτος συμπόνοια.
     Μόνο όσοι τηρούν με ακρίβεια τις εντολές του Θεού και έχουν μυηθεί αληθινά στις θείες βουλές, δεν εγκαταλείπουν τους φίλους τους, όταν ο Θεός επιτρέπει να περνούν αυτοί κάποιον πειρασμό. Αντίθετα, οι καταφρονητές των εντολών του Θεού και οι αμύητοι στις θείες βουλές, όταν ο φίλος τους ευημερεί και περνάει καλά, απολαμβάνουν και χαίρονται μαζί του. Όταν όμως αυτός περνάει δοκιμασία και δυστυχεί, τον εγκαταλείπουν. Μάλιστα δε, καμμιά φορά, πηγαίνουν και με το μέρος των εχθρών του!».

ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ 

※ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ※

–Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ–

     «…Γοητευμένο το εγώ από την έλξη που ασκεί επάνω του το ομοειδές του συ, αισθάνεται την ανάγκη να πλησιάσει το συ, να το “συναντήσει”, να πραγματοποιήσει ό,τι θα λέγαμε “Συνάντηση”.

     Η Συνάντηση. Ας επιτραπεί να κάνουμε μια παρένθεση για να ιδούμε λίγο τη λέξη συνάντηση. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα συναντάω-ῶ. Το συναντάω είναι σύνθετο από την πρόθεση “σὺν” και το ρήμα “ἀντάω” (το “ἀντάω” πάλι από το “ἄντα”· ἀπέν-αντι, κατέν-αντι). Το “ἀντάω” σημαίνει βασικά έρχομαι “ἀπέναντι” κάποιου προσώπου, πρόσωπο προς πρόσωπο. Τον βλέπω και με βλέπει, ώστε να μπορώ να τον (να με) γνωρίσω (γνωρίσει) πέρα για πέρα. Η πρόθεση “σὺν” επιτείνει την ενέργεια του “ἀντάω” και της προσδίδει και το νόημα μιας μόνιμης υπαρξιακής εγγύτητας. Εδώ, κλείνουμε την παρένθεση.

     Η “Συνάντηση” αποτελεί μια από τις ουσιαστικές και πραγματικές δυνατότητες επικοινωνίας εγώ-συ. Η Συνάντηση εγώ-συ, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το βίωμα της ανακάλυψης και στη συνέχεια της αμοιβαίας αποκάλυψης του συ στο εγώ και του εγώ στο συ, που αποτελούν βαθύτατα βιώματα της ύπαρξης. Στη Συνάντηση πραγματοποιείται μία “γνώση”. Είναι η γνώση που αποκτάει το εγώ για το συ και αντίστροφα. Δεν πρόκειται βέβαια εδώ για την απλή διανοητική γνώση, αλλά την υπαρξιακή. Είναι γνώση που φτάνει ως και την τελευταία ίνα της ύπαρξης. Είναι γνώση του όλου δι’ όλου και συνοδεύεται από ανεκτίμητον εσωτερικό πλουτισμό και μια ανείπωτη εσωτερική ευδαιμονία και υπαρξιακή ευφορία.

     Τρεις μορφές Συνάντησης εγώ-συ θα μπορούσαν να σημειωθούν εδώ: α) η φιλία, β) ο έρωτας, γ) η αγάπη.

  

–Η ΦΙΛΙΑ–

     Είναι ένα σπάνιας ομορφιάς λουλούδι. Είναι ένα από τα πιο όμορφα και ευτυχή “γεγονότα” στην ψυχική ιστορία του εγώ. Στη φιλία –εννοούμε την πραγματική φιλία– έχουμε πραγματική Συνάντηση του εγώ-συ. Ανάμεσά τους εγκαθιδρύεται αληθινή ελευθεροκοινωνία. Και ακόμα, μια αμοιβαία διείσδυση, ώστε να αποτελεί αλήθεια το ότι έχουμε τελικά “μια ψυχή σε δυο σώματα”, όπως πολύ ωραία έχουν διαπιστώσει τη βίωσή της αυτοί που την έχουν δοκιμάσει. Η φιλία, δεν καταλύεται με το χρόνο. Αντίθετα, γίνεται πιο δυνατή και πιο ρωμαλέα. Όπως το κρασί.

     Υπάρχει όμως ένας περιορισμός στη Συνάντηση αυτή. Η φιλία, δεν είναι δυνατή για κάθε εγώ με κάθε συ. Η φιλία, είναι δυνατή για ένα εγώ με ένα συ. Η φιλία, προϋποθέτει μερικά απροσδιόριστα και, έξω από στατικούς κανόνες, στοιχεία. Το εγώ, μαγεύεται από το συ –όχι από το κάθε συ– που σ’ αυτό βρίσκει στοιχεία που το συμπληρώνουν ή το επαναπαύουν. Και τα στοιχεία αυτά, μπορεί να είναι εντελώς ανόμοια ως προς τα δικά του, χωρίς φυσικά να αποκλείεται και η ομοιογένειά τους. Κανόνες συναρμογής για την πραγμάτωση αυτής της Συνάντησης, δεν υπάρχουν. Δε διαβάζει κανένας πρώτα ορισμένους κανόνες και δεν μαθαίνει ορισμένες μεθόδους και μετά αποκτάει φίλους. Είναι τουλάχιστον αφελή –για να χρησιμοποιηθεί ο πιο ήπιος χαρακτηρισμός– μερικά βιβλία που αραδιάζουν κανόνες για το πώς να αποκτούμε φίλους.

     Η φιλία, είναι έκφραση ζωντανής λειτουργίας, κίνηση αληθινή του εγώ προς το συ και αναπτύσσεται σιγά σιγά, ανεπαίσθητα, μυστικά, κάτω από τη σκιά μικρών καθημερινών πράξεων και σχέσεων και εκδηλώνεται με όλο της το μεγαλείο σε εξαιρετικές στιγμές χαράς, πόνου, δοκιμασιών, κινδύνων.

     Εκτός όμως από τον ποσοτικό της περιορισμό –σε ένα εγώ με ένα συ– υπάρχει ακόμα ένας περιορισμός στη φιλία. Σφυρηλατείται κατά κανόνα στα νεανικά χρόνια. Υπάρχει βέβαια και φιλία που γεννήθηκε στα ώριμα χρόνια, αλλά αυτή είναι πιο σπάνια. Το εγώ συνάπτει δεσμούς ανιδιοτελείς με έκφρασή τους τη φιλία, όταν περνάει την περίοδο του ιδανισμού και της εφηβικής έξαρσης. Οι νεανικές ψυχές τότε μπολιάζονται η μία στην άλλη. Δεν ξέρω όμως πόσα μπόλια έχουν γίνει σε γέρικους κορμούς δένδρων που έχουν γίνει μαύροι και σκληροί από την πολυκαιρία και πολυετία…».

ΑΡΧΙΜ. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΒΙΤΤΗΣ (1927–2009)

※ 
[(1) «Ευεργετινός»,

τόμ. γ΄, υπόθ. λη΄ (38), σελ. 320,

εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», Θεσ/νίκη 2006¹.

(2) «Η Παλαιά Διαθήκη» – «Σοφία Σειράχ»,

σελ. 1048, έκδοση Βιβλικής Εταιρείας, Αθήνα 2003. 

(3) Αρχιμ. Ευσεβίου Βίττη: 

«Ἐπιψαύσεις ἄκρῳ δακτύλῳ», 

κεφ. 3ο («Η Συνάντηση»), §3α («Η Φιλία»), σελ. 92–94, 

εκδόσεις Π. Πουρναρά, Θεσ/νίκη Απρίλιος 1996¹.]

※

※

※