Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ

     […] Ο Άγιός μας, ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866–1938), είναι μεγάλος άγιος. Είναι επίσης ειδικού τύπου άγιος. Είναι ίδιος με όλους τους άλλους αγίους ως εκφραστής της θείας Χάριτος. Είναι όμως και διαφορετικός ως φορέας του προσώπου του, ως συντηρητής της θείας εικόνος μέσα του. 

     Έκανε ό,τι μπορούσε στη ζωή του για να μη μαθευτεί στον κόσμο αυτό, να παραμείνει κρυμμένη η παρακαταθήκη του, ακόμη και από τα δικά του μάτια. Έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να μην ακουμπήσει και καταστρέψει τον πολύτιμο θησαυρό της ψυχής του, να μην σκορπίσει τον πλούτο της βιώσεως της βασιλείας του Θεού μέσα του. Αξιοποίησε και τις ευνοϊκές για τον ιερό στόχο του εξωτερικές συνθήκες. 

     Έζησε σε μια εποχή που δεν θα δικαιολογούσε τέτοια εστίαση ενδιαφέροντος επάνω του. Ήταν η περίοδος του μεσοπολέμου σε μια αναστατωμένη Ευρώπη, σε έναν ταραγμένο κόσμο, που προσπαθούσε να ισορροπήσει κοινωνικά, παρά να δει πνευματικά το τι θα κάνει. Ο τόπος του, ήταν το Άγιον Όρος. Το Άγιον Όρος ήταν σε παρακμή, σε ανεξέλεγκτη κατάσταση. Ποιος να τον προσέξει; Ήταν πολύ δύσκολο κάπως να ελκύσει την προσοχή. Εύκολα επιλέγει τη θέση του κάπου στο περιθώριο. Αποφεύγει μεθοδικά να είναι στο κέντρο της ζωής της Μονής. Δεν μαθητεύει σε κάποιον γνωστό Γέροντα. Ίσως, δεν βρίσκει κάποιον. Μαθητεύει στη μοναστική Παράδοση και τις ευκαιρίες της Ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος. 

     Έζησε σε μεγάλη αφάνεια. Συμμάχησε και με τις προϋποθέσεις της ζωής του. Δεν είχε πτυχία, δεν είχε ιδιαίτερη μόρφωση, δεν είχε κοσμικά ταλέντα, δεν είχε κάποια ιδιαίτερα εξωτερικά χαρίσματα για να τραβήξει την προσοχή των ανθρώπων, δεν είχε τίποτα που θα μπορούσε να προδιαγράψει αυτό το οποίο συνέβη προς το τέλος της ζωής του. Έζησε κρυμμένος, περιφρονημένος, παρεξηγημένος, άγνωστος ανάμεσα στους ανθρώπους. 

     Όλα, τον βοηθούν να μένει άγνωστος. Η αφάνεια, όμως, αποτελεί και συνειδητή επιλογή του. Και τούτο γιατί αγκαλιάζει σφιχτά την αρετή που λέγεται ταπείνωση. Γι’ αυτό διαρκώς μιλάει σε μια λογική εντελώς διαφορετική από την κοσμική ή την κυριαρχούσα. Και την αγάπη την κατανοεί πάλι ως ταπείνωση. Ακόμη και την αγάπη στον εχθρό […]. 

     Ο Άγιος δεν μαρτύρησε, δεν επηρέασε την πορεία της Εκκλησίας, δεν μεγαλούργησε εντυπωσιάζοντας με ασκητικά κατορθώματα. Έκανε «τα συνηθισμένα», όχι κάτι «ξεχωριστό» και «μοναδικό». Αυτό, όμως, που διέκρινε στο πρόσωπό του ο Θεός και που τελικά είδε και αναγνώρισε η Εκκλησία, είναι οι ειδικές εκφράσεις της Χάριτος και το φρόνημα της συνεργίας που πρόσφερε ο ίδιος στο Άγιο Πνεύμα, το Οποίο, τόσο τον ευλόγησε, ώστε με περισσή ένταση και θέρμη εσωτερική πίστεως, αγάπης και λατρείας να τιμάται. 

     Έτσι, λοιπόν, αρχίζει να εμφανίζεται το οικουμενικό διαμέτρημα του Αγίου. Η υποψία ότι δεν έχουμε να κάνουμε με μια συνήθη ευλαβή ταπεινή μοναχική παρουσία, με ένα απαλό πέρασμα κάποιου ανθρώπου, αλλά έχουμε να κάνουμε με «κάτι» πολύ μεγαλύτερο που αρχίζει να γεννάται και που όλο αυξάνει μέσα στον οργανισμό της Εκκλησίας. Τι, μεγάλο πράγμα, να είναι κανείς τόσο ταπεινός και να απορρίπτει τα πάντα, τα εξωτερικά γι’ αυτό τον κόσμο, να επιλέγει την αφάνεια· τον απόλυτο δρόμο του Θεού! […] 

     Ο Θεός βρήκε τον τρόπο να βγάλει από πάνω του το προστατευτικό και άγιο ένδυμα της αφανείας του, ενδύοντάς τον με το ιερό άμφιο της θεϊκής επιφανείας Του. Έτσι, προνόησε και στον δρόμο του, εντελώς συγκυριακά, βρέθηκε ένας άνθρωπος, βρέθηκε ο πιο κατάλληλος άνθρωπος, αυτός που θα μπορούσε να εκτιμήσει το πολύτιμο περιεχόμενό του, να ανταλλάξει την εμπιστοσύνη μαζί του και να προσφέρει στην Εκκλησία, μαζί με τη ζωή και τον εξαγιαστικό λόγο του, και την αιώνια προσευχή του για όλη την κτίση. Ο Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ (1896–1993), διέκρινε μέσα στο πρόσωπο του μεγάλου αυτού Αγίου τον πολύτιμο θησαυρό που είχε εναποθέσει η Χάρη του Θεού. Πρόσεξε την αξία, όχι τόσο του λόγου και της ζωής, όσο του προσώπου του· και διείδε την παγκοσμιότητα και την οικουμενικότητά του. Ο Άγιος Σιλουνός δεν ήταν μόνο ο Γέροντάς του, αλλά ήδη ήταν Άγιος όλης της οικουμένης.

     Η γνωριμία τους έγινε σε ανυποψίαστο χρόνο. Διήρκησε μόνο έξι χρόνια (Σημ.: ακριβέστερα· 8 χρόνια και 5 μήνες [από τη Λαμπροτρίτη 9/22 Απριλίου 1930 μέχρι 11/24 Σεπτεμβρίου του 1938]). Δημιούργησε, όμως, αιωνίους δεσμούς· θεμελιωμένους πολύ βαθιά στην αγάπη και το Πνεύμα Του. Τι, ωραίος που είναι ο Θεός! Μπαίνει στον άνθρωπο και τον κρύβει. Θάβεται αυτός στη γη και τον φανερώνει. Δημιουργεί την υποψία σε κάποιον ανυποψίαστο και αποκαλύπτεται το μυστικό Του. Ο Άγιος, ξέφυγε από τους παλιούς αδελφούς του και πιάστηκε στα δίχτυα του εντελώς νέου αγνώστου του. Συχνά, συμβαίνει να είναι δίπλα μας θησαυροί, κατοικητήρια του Αγίου Πνεύματος, άνθρωποι με μυστικό μεγαλείο, άνθρωποι που αποπνέουν τη Χάρη του Θεού, και εμείς να τους έχουμε στην περιφρόνηση· η αναζήτηση και το ενδιαφέρον μας να έχουν αντίθετη κατεύθυνση. 

     Ο Άγιος προδόθηκε και από το άγιο λείψανό του. Φεύγει από αυτό τον κόσμο. Παύει να κτυπάει σε αυτή τη ζωή η καρδιά του. Εβδομήντα δύο χρόνια, ήταν αρκετά για να καταναλώσει τα καύσιμα της επίγειας διαδρομής του. Γίνεται η εκταφή του. Παρών και ο Γέροντας Σωφρόνιος. Τι, ωραίο πράγμα που είναι τελικά η εκταφή! Επανασυνάντηση με την «ἀναμορφωθεῖσα εἰς τὸ ἀρχαῖον κάλλος» (Επιμνημόσυνος Δέησις) εικόνα του Θεού. Ενδιάμεσος σταθμός, ευκαιρία θεϊκών ενδείξεων για την αιώνια κατάσταση. Το λείψανο του Αγίου Σιλουανού παρουσιάζει ασυνήθη ετερότητα. Δεν έχει σχέση με τα αναμενόμενα, ούτε με τα λογικώς ερμηνευόμενα. Είναι κέρινο στην όψη του και ευωδιάζει μέχρι σήμερα. Προσκυνάς και αισθάνεσαι, όχι τόσο οσμή στην όσφρησή σου, όσο μυστική ευωδία στην καρδιά σου. Αυτό που έχεις μπροστά σου δεν είναι οστά νεκρού αλλά λείψανο αιώνιου ζωντανού. Είναι λείψανο Αγίου· ο Άγιος, προδίδεται από τη ζωντάνια της νεκρότητός του: «οἱ γὰρ δίκαιοι ζῶσι καὶ τεθνηκότες» (ο Οίκος από την Ακολουθία του Αγίου Αθανασίου του Μεγάλου). […] 

     Ο Άγιος, όμως, φανερώθηκε και από τον λόγο και από τα κείμενά του. Από τις αναστάσεις των πνευματικών νοημάτων, μέσα από τις πολύτιμες υποθήκες και πνευματικές παρακαταθήκες που μας άφησε. Αυτά τα κείμενα, με τη δύναμη που έχουν, δημιουργούν έναν εσωτερικό απόηχο, μυστικές αντηχήσεις σε ψυχές ανθρώπων που δεν έχουν καμμία σχέση με την Ορθόδοξη Παράδοση, μάλιστα αθέων, αμφισβητούντων και νέων. Ο λόγος του, έχει αλήθεια, θεολογία και ζωή. Τα κείμενά του, έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες [...] και έχουν ξυπνήσει χιλιάδες αδιάφορες ψυχές. Ό,τι δεν κατόρθωσαν λόγοι και μεταφράσεις των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, όπου δεν μπορούσε να διεισδύσει ο δοκιμασμένος λόγος της νηπτικής και ασκητικής εμπειρίας, εκεί τα κατάφερε ο λόγος του απλού, άγνωστου και περιφρονημένου Σιλουανού. 

     Ο Άγιος Σιλουανός πέρασε τη ζωή του απαρατήρητος στο Άγιον Όρος. Φανερώθηκε όμως ολοζώντανος μετά θάνατον στον σύγχρονο κόσμο. Έχουν τον τρόπο τους οι Άγιοι να κρύβονται. Έχει, όμως, και τους τρόπους Του ο Θεός κάπως και, όταν Αυτός κρίνει, να μπορεί να τους φέρει στην επιφάνεια και να τους αποκαλύπτει για να δοξάζεται ο Ίδιος «ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ» (Ψαλμ. ξη΄ 36). […] 

     Η διδασκαλία του Αγίου Σιλουανού διακρίνεται για την ισορροπία και την πληρότητά της. Δεν παρουσιάζεται με έναν εντελώς αφηρημένο «θεολογικό», θεωρητικό, φιλοσοφικό τρόπο, αλλά προσφέρεται με έναν βιωματικό, μυστικό τρόπο. Δεν είναι άσχετη με τη ζωή και τον πρακτικό βίο. Δεν είναι διανοητική σπουδή ή συναισθηματική συγκάλυψη. Το βλέπουμε στα θαυμάσια περιστατικά που συμβαίνουν στην αρχή, στο ξεκίνημα της ζωής του – πώς εισέρχεται μέσα του ο Θεός. Αναφέρεται στον βίο του ότι σε τρεις εβδομάδες από τότε που άρχισε να προσεύχεται νοερώς, βρισκόμενος μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, αισθάνθηκε μέσα του την παρουσία του Θεού· αισθάνθηκε ότι μπήκε μέσα του η προσευχή και δεν έβγαινε. Ο λογισμός του Θεού, η αίσθηση της παρουσίας Του, εγκαταστάθηκε μέσα του αμετάκλητα. Η ανάσα του λειτούργησε σαν ανάσα του Θεού στον χώρο της καρδιάς του. Σε τρεις εβδομάδες τον επισκέφθηκε η Χάρη του Θεού και τον σκέπασε για πάντα. Αυτή τον φώτισε και δι’ αυτού φωτίζει την οικουμένη. 

     Διαβάζεις τα κείμενά του και δεν σκέπτεσαι, δεν διαλογίζεσαι, δεν ορθολογίζεσαι. Συγκινείσαι και κινείσαι εσωτερικά προς την οδό και την Χάρη του εξαγιασμού. Η διδασκαλία του Αγίου προβάλλει την Εκκλησία ως Εκκλησία Αγία και εξαγιαστική. Όταν ζεις όλη αυτή τη διδασκαλία, όχι ως θεωρία, ως απαντήσεις σε απορίες, ως βόλεμα και χάϊδεμα σε αναζητήσεις, αλλά κυρίως ως αγιαστική αλήθεια, ως απάντηση σε συμμόρφωση ζωής, τότε αυτή η αλήθεια, όπως παρουσιάζεται μέσα από τα κείμενα του Αγίου Σιλουανού, οδηγεί στον «ἁγιασμόν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον» (πρβλ. Ἑβρ. ιβ΄ 14). […] 

     Ο Άγιος Σιλουανός μάς πείθει ότι οι άγιοί μας δεν είναι μόνο ζωγραφιές κολλημένες στους τοίχους, αλλά υπάρχουν ζώντες και ανάμεσά μας και αποδεικνύουν και επιβεβαιώνουν τη Χάρη και την παρουσία του Θεού ακόμη και στον κόσμο μας, ακόμη και στις μέρες μας, ακόμη και στη ζωή μας. Η αγιότητα, δεν εξαντλείται σε αναμνήσεις παλαιών κατορθωμάτων, αλλά βιούται και στη δική μας εποχή και βρίσκει τρόπους και πρόσωπα να εκφραστεί και στη δική μας καθημερινότητα. 

     Τα κείμενα του Αγίου Σιλουανού, καθώς σφραγίζει τα μάτια του σ’ αυτό τον κόσμο, μεταφράζονται σε γλώσσες και ίσως αποτελούν τον πιο σύγχρονο λόγο της ορθοδόξου μαρτυρίας στη Δύση και τις μη παραδοσιακά ορθόδοξες χώρες. […] Η διδασκαλία του, είναι απόλυτα συμβατή με την πίστη των πρώτων χριστιανών, παραπέμπει στο περιεχόμενο των βιωμάτων και των κειμένων της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας. Αποτελεί κλωνάρι του αποστολικού λόγου και της μαρτυρίας των αγίων Μαθητών του Κυρίου. […]

     Ας κλείσουμε με την προσευχή του:

     «Δὸς τοῖς λαοῖς Σου τὴν γνῶσιν τὴν σωτήριον·

     Δὸς τοῖς λαοῖς Σου τὴν ἀγάπην τὴν ὑπέρλογον».

     Και ταπεινά, ας προσθέσουμε:

     «Δὸς τοῖς λαοῖς Σου τὸ πνεῦμά Σου ὡς Παράκλητον·

     Δὸς τοῖς λαοῖς Σου τὸν Ἅγιόν Σου ὡς παγκόσμιον»· 
     ως Άγιο, που αγκαλιάζει όλο τον κόσμο 
     και που η Χάρη του εισέρχεται σε κάθε καρδιά… 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ

※

[ Νικολάου Χατζηνικολάου,  

Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής:

«Φωνή αύρας λεπτής»,

μέρος 3ο, κεφ. 2ο, σελ. 186–193, 197–200, 

(βασικά αποσπάσματα κειμένου 

που εκφωνήθηκε ως λόγος

στην Πανήγυρη του Αγίου Σιλουανού 

στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου

στο Έσσεξ, το 2006),

εκδόσεις «Ἐν Πλῷ», Νοέμβριος 2006¹.
Επιμέλεια ανάρτησης,
επιλογή κειμένου και φωτογραφιών,
πληκτρολόγηση κειμένου:
π. Δαμιανός. ]

※

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Ειλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.