Ο ΜΕΓΑΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ

Οι πιο συχνές ερωτήσεις γι’ αυτόν

και οι πιο απλές απαντήσεις

   1)  Γιατί λέγεται «Μεγάλος Αγιασμός»;

   Γιατί τελείται, με τη χρήση πολύ ειδικών και εκτενών ευχών, κατά την παραμονή και ανήμερα την ημέρα των Φώτων και φέρει μέσα στο υλικό στοιχείο του αγιασμένου ύδατος τη σφραγίδα της χάριτος της Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων, κατά την οποία όλος ο Ορθόδοξος Χριστιανικός κόσμος εορτάζει το γεγονός αλλά και την αιώνια σωτηριολογική σημασία της Βάπτισης του Σωτήρος Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό, με τη συμβολή του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Ας γνωρίζουμε όλοι ότι, ο Μεγάλος Αγιασμός τελείται κάθε φορά που τελείται το Μυστήριο της Ορθόδοξης Βαπτίσεως. Δεν μπορούμε να βαπτίσουμε νήπιο, εάν πρώτα δεν τελέσουμε τον Μεγάλο Αγιασμό στο νερό της κολυμβήθρας.

   2)  Υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσα στον Αγιασμό που τελείται την παραμονή της εορτής και στον Αγιασμό που τελείται ανήμερα, κατά την ημέρα των Φώτων;

   Όχι, καμία. Και οι δύο Αγιασμοί είναι το ίδιο, είναι ίδιοι. Είναι και οι δύο το ίδιο «μεγάλοι», γιατί μεγάλες και «αιδέσιμες» είναι οι μέρες, μεγάλες οι ευχές, μεγάλες και οι ακολουθίες μέσα στις οποίες τελούνται. «Μέγας Αγιασμός», ο αγιασμός της παραμονής – «Μέγας Αγιασμός» και ο αγιασμός της εορτής, ανήμερα. Ο ένας Αγιασμός, αυτός της παραμονής, συμβολίζει τον Τίμιο Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη και ο άλλος Αγιασμός, αυτός της κύριας εορτής ανήμερα, τον Βαπτισθέντα Χριστό.

   3)  Μπορούμε να πιούμε τον Μέγα Αγιασμό ή υπάρχει κάτι που να μας εμποδίζει σε αυτό;

   Ναι, μπορούμε όλοι οι Ορθόδοξοι να πιούμε τον Μέγα Αγιασμό, αλλά με την εξής βασική προϋπόθεση: να έχουμε πρώτα νηστεύσει, μια ημέρα πριν. Χωρίς να προηγηθεί νηστεία από μέρους μας, δεν επιτρέπεται να πίνουμε Μέγα Αγιασμό. Εξαίρεση σε αυτό υπάρχει μόνο σε ανθρώπους που κινδυνεύουν άμεσα είτε από ασθένεια είτε από όποια άλλη κατεπείγουσα περίσταση και ανάγκη.

   4)  Εμείς, τελικά, ποιον Αγιασμό πρέπει να πιούμε: τον Αγιασμό της παραμονής ή τον Αγιασμό της κύριας εορτής ανήμερα;

   Πίνουμε τον Μέγα Αγιασμό της κύριας ημέρας της εορτής των Θεοφανείων, αφού πρώτα βεβαίως έχουμε νηστεύσει, όπως κελεύει και ορίζει το νηστειοδρόμιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το οποίο πάντα την παραμονή των Θεοφανείων όλοι οι Ορθόδοξοι πιστοί νηστεύουν ολοήμερα και αυστηρά. Και μόνο εάν η παραμονή των Θεοφανείων «πέσει» το Σάββατο ή την Κυριακή, τότε καταλύουμε λαδερό φαγητό. Είθισται, εκ παραδόσεως, ο Μέγας Αγιασμός της παραμονής να προορίζεται για τον «φωτισμό» των σπιτιών, των κήπων και των χωραφιών μας.

   5)  Ο Μέγας Αγιασμός είναι θεία Κοινωνία; Είναι σαν τη θεία Μετάληψη; Ενέχει τη θέση των αχράντων Μυστηρίων;

   Όχι. Ο Μέγας Αγιασμός είναι αυτό που λέει και η ονομασία του: «Μέγας Αγιασμός» και αυτό μόνο. Δεν φέρει καμία συνταύτιση και δεν δικαιολογείται η σύγχυσή του με τη θεία Κοινωνία· ούτε μπορεί ποτέ να την αντικαταστήσει ή να την υποκαταστήσει, διότι ανώτερο από το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας δεν υπάρχει ποτέ για κανέναν, για τίποτα και για κανέναν λόγο. Ο Μέγας Αγιασμός δίδεται σε κατάκοιτους, κλινήρεις και ανήμπορους ασθενείς· σε ανθρώπους που, εκ των περιστάσεων, δεν μπορούν να κοινωνήσουν και, έτσι, λαμβάνουν τη χάρη του Αγιασμού αντί της παντελείας χάριτος της θείας Κοινωνίας. Ο Μέγας Αγιασμός, επίσης, δίδεται σε όσους έχουν κάποιο κώλυμα ή επιτίμιο από τον Πνευματικό τους και αδυνατούν κανονικά να μεταλάβουν.

   6)  Ποια είναι η ακριβής σειρά της μετάληψης; Πρώτα ο Αγιασμός και μετά η θεία Κοινωνία; Πρώτα το αντίδωρο και μετά ο Αγιασμός;

   Η σειρά μετάληψης είναι η εξής: (1) Για όσους πρόκειται να κοινωνήσουν την ημέρα των Θεοφανείων, αυτοί πρώτα θα μεταλάβουν, μετά θα πιουν Μέγα Αγιασμό, και μετά θα πάρουν το αντίδωρο. (2) Για όσους δεν θα κοινωνήσουν την ημέρα των Θεοφανείων, αυτοί πρώτα θα πιουν Μέγα Αγιασμό, και μετά θα πάρουν το αντίδωρο. Οπωσδήποτε όμως, και οι μεν και οι δε, για να κοινωνήσουν ή για να πιουν Μέγα Αγιασμό και για να πάρουν, στο τέλος, και το αντίδωρο, θα πρέπει πρώτα όλοι ανεξαιρέτως να έχουν νηστεύσει κατά την παραμονή των Φώτων· θα πρέπει όμως να έχουν πάρει και την ευλογία του Πνευματικού τους. Κατηγορηματικά, σε γενικές γραμμές, δεν επιτρέπεται υγιής, δυνατός και αρτιμελής άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει προηγουμένως νηστεύσει, να έρθει να πάρει και να πιει Μέγα Αγιασμό. Είναι ανευλάβεια και ασέβεια αυτό, ή έστω μεγάλη αγνωσία και αδιαφορία εκ μέρους του. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί το πολύ σημαντικό γεγονός ότι, η νηστεία της παραμονής των Φώτων, αφορά κατά κύριο και πρώτιστο λόγο τη ψυχοσωματική προετοιμασία μας για τη μεγάλη εορτή της Βάπτισης του Χριστού. Η ίδια ακριβώς νηστεία έχει θεσπιστεί και σε παραμονές άλλων μεγάλων δεσποτικών εορτών, όπως τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Η νηστεία ως προς τη μετάληψη του Μεγάλου Αγιασμού είναι δεδομένη και σε οποιοδήποτε άλλον εύθετο χρόνο ως ένδειξη δικής μας ευλάβειας για την εξαίρετη χάρη που εμπεριέχει ο Μέγας Αγιασμός και επίσης για τη δεσποτική υπόμνηση της θείας Βαπτίσεως που θέτει στη ορθόδοξη συνείδησή μας.

   7)  Ο Μέγας Αγιασμός μπορεί να φυλαχθεί στο σπίτι μας; Πού είναι καλό να φυλάσσεται; Ποιο είναι το άριστο μέρος που ενδείκνυται για τη φύλαξή του;

   Ο Μέγας Αγιασμός, τυπικά, μπορεί μεν να φυλαχθεί στα σπίτια μας, αλλά με πολύ συγκεκριμένες αυστηρές προϋποθέσεις. Πρέπει να φυλαχθεί ψηλά στα εικονίσματα, πλάι σε αναμμένο καντήλι και θυμίαμα, μακριά από χώρο με τσιγάρα, ποτά, μακριά από κάθε κοσμικότητα, ασχημοσύνη και ανηθικότητα, σε σπίτι όπου εγκατοικούν άνθρωποι της ζωντανής πίστεως και ευσέβειας και, οπωσδήποτε, με μεγάλη πνευματική ευθύνη για τη φύλαξή του. Και αν απωλεσθεί; αν χαθεί; αν πέσει κάτω; αν χυθεί το ύδωρ του Μεγάλου Αγιασμού; Άραγε, ποιος από μας μπορεί να φέρει αυτή την εξαιρετικά μεγάλη ευθύνη; Επειδή, ειδικά σήμερα, ελάχιστοι από μας έχουμε αυτές τις ωραίες και σοβαρές προϋποθέσεις της αυξημένης προσοχής και ευθύνης, καθώς και της αγίας εν Χριστώ ζωής, πλέον ο Μεγάλος Αγιασμός φυλάσσεται υποχρεωτικά μόνο μέσα στο ιερό των Ορθόδοξων Ναών. Και καλό είναι να δίδεται πάντα με ευλογία Πνευματικού ή αποκλειστικά από τα χέρια του εκάστοτε ιερέα. Δεν λαμβάνεται όμως ποτέ αυθαίρετα, δηλαδή με τη δική μας κρίση, θέληση και πρωτοβουλία.

   8)  Τι άλλο μένει να προσέξουμε για τον Μέγα Αγιασμό;

   Βασικά, πρέπει όλοι να πάρουμε Μέγα Αγιασμό με μεγάλη προσοχή, με ευλάβεια και συναίσθηση, με πίστη και προσευχή. Φέρ’ ειπείν, δεν γίνεται επ’ ουδενί, από τη μια μεριά να κρατάμε μπουκάλι που περιέχει Μεγάλο Αγιασμό, και από την άλλη στο άλλο χέρι μας να κρατάμε τσιγάρα, ποτά, να αστειευόμαστε ασύνετα και να φερόμαστε κοσμικά. Μπορούμε κάλλιστα κι εμείς, είτε την παραμονή της εορτής των Θεοφανείων είτε ανήμερα της εορτής, ιδίως δε όταν δεν υπάρχει εκ των πραγμάτων η δυνατότητα να έρθει ο ιερέας στο σπίτι μας, με έναν έστω αποξηραμένο βασιλικό ή με μια δέσμη όποιων χλοερών της εποχής, να ραντίσουμε «σταυροειδώς» (χαράζοντας στον αέρα με την κίνηση του χεριού μας τον τύπο του Σταυρού) τον χώρο του σπιτιού μας: τα δωμάτια, τις πόρτες, τα παράθυρα, τα μπαλκόνια, τις αυλές μας, το αυτοκίνητό μας, τα παρτέρια και τους κήπους μας. Έτσι, ο χώρος της διαμονής μας «φωτίζεται» και περιτειχίζεται από τη μεγάλη χάρη των Θεοφανείων, τα χαρακτηριστικά της οποίας αναγράφονται και περιγράφονται σαφέστατα στις μεγάλες ευχές του Μεγάλου Αγιασμού. Κατά τον ραντισμό, καλό είναι να λέμε με την καρδιά μας το Απολυτίκιο της ημέρας («Εν Ιορδάνη Βαπτιζομένου σου, Κύριε…»), το «Κύριε ελέησον» ή όποια άλλη προσευχή της Εκκλησίας θυμόμαστε από στήθους. Μόλις γίνει αυτό, περιχύνουμε σε μια απόμακρη και απάτητη γωνιά της αυλής μας ή σε μια γλάστρα της κατοικίας μας ό,τι έχει μείνει από Μεγάλο Αγιασμό μέσα στο δοχείο, με το οποίο τον μεταφέραμε από τον Ναό στο σπίτι μας. Το μπουκάλι ή το ποτηράκι δεν βιαζόμαστε να το πετάξουμε. Το αφήνουμε για ένα α΄ χρονικό διάστημα –κάποιες ώρες ή κάποιες μέρες, αν χρειαστεί– ανοικτό και εκτεθειμένο στο ρεύμα του αέρα ή απέναντι στον ήλιο, ώστε να στεγνώσει από τα τοιχώματά του κάθε ίχνος υγράδας (υγρασίας) του Μεγάλου Αγιασμού που μπορεί να είχε. Και μόνο, αφού διαπιστώσουμε καλά ότι το δοχείο στέγνωσε τελείως, τότε το καίμε σε κάποιο τζάκι ή σε κάποιο κλίβανο ή απλά το πετάμε.

Καλά Φώτα! 

Καλό Φωτισμό! 

Καλή χρονιά 

σε όλες και σε όλους!

π. Δαμιανός

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Ειλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.