Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

     Οκτώ ημέρες μετά την Γέννηση του Σωτήρος οι γονείς έφεραν το Παιδί στον Ναό για να περιτμηθεί (Λουκ. 2, 21), σύμφωνα με την εντολή που είχε δώσει ο Θεός στον Αβραάμ, όταν του υποσχέθηκε να συνάψει αιώνια διαθήκη μαζί του και με τους απογόνους του: «Θα πρέπει να τηρείς τη διαθήκη Μου, τόσο εσύ όσο και οι επόμενες γενιές των απογόνων σου. Κι αυτή είναι η διαθήκη Μου που θα τηρείτε: κάθε αρσενικό παιδί σας θα περιτέμνεται. Θα κάνετε την περιτομή κι αυτή θα αποτελεί σημείο της διαθήκης ανάμεσα σ’ Εμένα και σ’ εσάς» (Γεν. 17, 10-12). Εκείνος ο Οποίος, από άμετρη φιλανθρωπία, καταδέχθηκε να περιβληθεί την ανθρώπινη φύση που ο Ίδιος έπλασε, έφτασε σε τέτοιο βαθμό φιλευσπλαχνίας ώστε να αναλάβει ακόμη και την εκπεσμένη και φθαρείσα κατάστασή της χωρίς όμως να υποδουλωθεί στην αμαρτία. Με την αφαίρεση της ακροβυστίας Του, σύμβολο της θνητότητας των αμαρτωλών ανθρώπων, Εκείνος, ο Καθαρός και Αναμάρτητος, καταδέχθηκε να λάβει το σημάδι της συμφιλίωσης, που ως Θεός και Δημιουργός του Νόμου είχε ο Ίδιος καθιερώσει. Μόλις παρουσιάσθηκε επί της γης, υποτάχθηκε ταπεινά στην διδασκαλία του Νόμου, δείχνοντας έτσι ότι εκπληρώνονται σε Αυτόν οι σκοτεινές υποτυπώσεις του Νόμου. Οι λίγες σταγόνες αίμα που έχυσε αυτήν την ημέρα ήταν προμήνυμα για το αίμα που, όχι πολύ αργότερα, θα έχυνε πάνω στον Σταυρό, για να ξεπλύνει τις αμαρτίες του κόσμου και να μας λυτρώσει από την καταδίκη του Αδάμ. Γι’ αυτό, μαζί με την Περιτομή του Κυρίου εορτάζουμε στην πραγματικότητα ολόκληρο το μυστήριο της Σωτηρίας μας.

     Με την περιτομή του Δευτέρου Αδάμ, του Κυρίου Ιησού Χριστού, λαμβάνει τέλος η σαρκική περιτομή της Παλαιάς Διαθήκης και η Καινή και αληθής Διαθήκη, με την σφραγίδα της πνευματικής περιτομής, εγκαινιάζεται με το αίμα Του. Το χριστιανικό Βάπτισμα συνιστά την αληθινή πνευματική περιτομή, σημείο ότι ανήκουμε στον καινούργιο λαό, όχι πια με την αφαίρεση του νεκρού σαρκίου αλλά με την απελευθέρωση από τον ίδιο τον θάνατο, διά της κοινωνίας στον ζωοποιό θάνατο και την Ανάσταση του Κυρίου. Για τον λόγο αυτό ο Απόστολος Παύλος και οι Απόστολοι εναντιώθηκαν με ζήλο σε όσους ήθελαν να πείσουν τους προσήλυτους, τους προερχόμενους από τα έθνη, να περιτμηθούν (βλ. Πράξ. 15, 5-30· Α΄ Κορ. 7, 18-19· Γαλ. 5, 2. 6 και 6, 15)· «…στο πρόσωπο του Χριστού λάβατε την πραγματική περιτομή, αυτή που δεν γίνεται με ανθρώπινα χέρια, αλλά την κάνει ο Χριστός και είναι η απαλλαγή από την αμαρτία που εξουσίαζε τον άνθρωπο. Όταν βαφτιστήκατε, θαφτήκατε μαζί με τον Χριστό, αλλά και αναστηθήκατε μαζί Του, γιατί πιστέψατε στην δύναμη του Θεού, ο Οποίος Τον ανέστησε από τους νεκρούς» (Κολ. 2, 11-12)· «Για τον Χριστό δεν έχει καμιά σημασία ούτε αν κάνει κάποιος περιτομή ούτε αν δεν κάνει. Σημασία έχει η πίστη σ’ Αυτόν, η οποία εκδηλώνεται έμπρακτα με αγάπη» (Γαλ. 5, 6). Θέτοντας τέρμα στην διδασκαλία της Παλαιάς Διαθήκης με την περιτομή Του, ο Χριστός μάς καλεί επομένως στην περιτομή της καρδίας, στην πνευματική ανακαίνιση που ήδη είχε αναγγείλει διά των Προφητών Του (Ιερ. 4, 4· Ρωμ. 2, 25-29).

     Εξίσου υπό μορφή προφητείας ο Θεός διέταξε τον Αβραάμ να εφαρμόσει την σαρκική περιτομή, αφού πρώτα συμπληρωθούν επτά ημέρες ζωής του παιδιού, ως συμβολισμού του συνόλου της ροής του χρόνου (Γεν. 1). Η όγδοη ημέρα αντιπροσώπευε επομένως το πέρασμα στο επέκεινα του παρόντος χρόνου –που υπάρχει αιχμάλωτος του θανάτου– προς την αιώνια ζωή, που άνοιξε για μας με την Ανάσταση του Κυρίου, την «όγδοη» ημέρα της εβδομάδας, η οποία παράλληλα είναι η πρώτη και μοναδική ημέρα της ατελεύτητης και αναλλοίωτης ζωής. Όντας περιτετμημένος την όγδοη ημέρα από την Γέννησή Του, ο Χριστός μάς προαναγγέλλει την Ανάστασή Του και την τελική απολύτρωσή μας.

     Σύμφωνα με το εβραϊκό έθιμο, Του δόθηκε ακόμη, αυτήν την ίδια ημέρα, το όνομα που ο Άγγελος Κυρίου είχε υποδείξει στον Ιωσήφ (Ματθ. 1, 21· Λουκ. 1, 31):  Ι Η Σ Ο Υ Σ,  δηλαδή «Σωτήρ». Από το όνομα και μόνο αυτό αποκαλύφθηκε η αποστολή Του επί γης, το γιατί ο αιώνιος Θεός και δημιουργός έγινε άνθρωπος θνητός. Το όνομα  Ι Η Σ Ο Υ Σ  συνοψίζει και εκφράζει ολόκληρο το μυστήριο της σωτηρίας μας· πέρα από συμβατική λέξη, καθιστά μυστηριωδώς παρόν το ίδιο το πρόσωπο του Σωτήρος, σε όλο το κράτους του θριάμβους Του: «Γι’ αυτό και ο Θεός Τον ανέβασε πολύ ψηλά και Του χάρισε το Όνομα που είναι πάνω απ’ όλα τα ονόματα. Έτσι, στο Όνομα του Ιησού, όλα τα επουράνια, τα επίγεια και τα υποχθόνια θα προσκυνήσουν και κάθε γλώσσα θα ομολογήσει ότι Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός για να δοξάζεται έτσι ο Θεός Πατέρας» (Φιλ. 2, 9-11).

     Όπως δείχνουν αναρίθμητα παραδείγματα στην Αγία Γραφή (βλ. Πράξεις 3, 6· 4, 7· 10, 30· 10, 43· 16, 18· 19, 13 κ.λπ.) και στους Βίους των Αγίων, τα θαύματα πραγματοποιούνται όταν επικαλεσθούμε με πίστη το Όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού: οι δαίμονες και οι δυνάμεις του θανάτου αποσύρονται σαν να καίγονται από το Πυρ της Θεότητάς Του, σύμφωνα με την υπόσχεσή Του: «Και ό,τι ζητήσετε στο όνομά Μου θα κάνω…» (Ιω. 14, 13). Για τον λόγο αυτό, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, μάρτυρες αυτού του Ονόματος ως παρέχοντος την Ζωή (Ιω. 20, 31), οφείλουν να κάνουν τα πάντα στο όνομα του Χριστού: «Κάθε τι που λέτε ή κάνετε, ας γίνεται στο όνομα του Κυρίου Ιησού, κι έτσι να ευχαριστείτε διά του Χριστού τον Θεό Πατέρα» (Κολ. 3, 17).

     Επαναλαμβάνοντας αδιαλείπτως, σε κάθε περίσταση και σε κάθε μας πνοή την Ευχή: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλό!», το Ίδιο το Πρόσωπο του Κυρίου μας θα κατοικήσει τότε στις σκέψεις μας, θα εμπνεύσει την διαγωγή μας, θα καθάρει τα πάθη μας και βρίσκοντας λίγο-λίγο ένα σταθερό κατάλυμα στην καρδιά μας, θα κάνει να λάμψει μέσα μας το θείο φως της Μορφής Του. Η μνημόνευση της Περιτομής την όγδοη ημέρα μετά την Γέννηση είναι επομένως και εορτασμός του αγίου Ονόματος του Ιησού και της Ευχής που μας παρέχει την Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

— Ε Π Ι Μ Υ Θ Ι Ο —

Η ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ

ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

     Σήμερα, 1η Ιανουαρίου, εορτάζουμε την κατά σάρκα Περιτομή του Ιησού Χριστού, την οποία καταδέχθηκε να λάβει ο Χριστός από άφραστη φιλανθρωπία για μας, σύμφωνα με το πρόσταγμα του Παλαιού Νόμου. Τώρα όμως ο Χριστός, αντί την χειροποίητη και σαρκική περιτομή, έφερε σ’ εμάς την αχειροποίητη και την πνευματική, δηλαδή το Άγιο Βάπτισμα. Την Περιτομή του Ιησού Χριστού, την πανηγυρίζουμε μια φορά τον χρόνο, συγκαταλέγοντάς την σαν μία από τις Δεσποτικές εορτές, για τον Κύριο που τόσο ανείπωτα μας τίμησε μέσω αυτής. Διότι, όπως ο Κύριος δέχθηκε για χάρη μας να γεννηθεί κατά σάρκα και να πάρει όλα τα ιδιώματα της ανθρώπινης φύσης –όσα από αυτά ήταν εντελώς αδιάβλητα και ακατηγόρητα–, έτσι ακριβώς δεν ντράπηκε ο Πανάγαθος Χριστός να πραγματοποιήσει την περιτομή για δύο λόγους:

     Πρώτον, γιατί έτσι θέλησε να φράξει τα στόματα των αιρετικών που αποτόλμησαν να πουν ότι ο Κύριος δεν πήρε αληθινή σάρκα αλλά φανταστική. Πώς θα μπορούσε να γινόταν η περιτομή, εάν Αυτός δεν είχε αληθινή σάρκα; Δεύτερον, για να αποστομώσει τους Ιουδαίους που κατηγορούσαν τον Κύριο ότι δεν τηρεί το Σάββατο και ότι παραβαίνει τον Μωσαϊκό Νόμο, θέλοντας έτσι να Τον συκοφαντούν με ψέματα. Αντίθετα όμως Αυτός φύλαττε τον Νόμο, μέχρι και αυτήν την περιτομή που Αυτός ο Ίδιος ως Νομοθέτης προστάζει.

     Γι’ αυτό λοιπόν οκτώ μέρες μετά την Γέννησή Του από την Παρθένο, ευδόκησε ο Κύριος να προσαχθεί από την Παναγία Μητέρα Του και τον Μνήστορα τον Ιωσήφ σε εκείνον τον καθορισμένο τόπο, όπου ήταν πάγια νομική συνήθεια να περιτέμνουν τα βρέφη.

     Εκεί, αφού περιετμήθηκε, πήρε το γλυκύτατο όνομα «Ιησούς»· το όνομα που είπε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στον Ευαγγελισμό της Κυρίας Θεοτόκου. Ο Κύριος μετά την περιτομή Του ήταν μαζί με τους Γονείς Του και ζούσε κατά πάντα ανθρώπινα, προκόπτοντας και μεγαλώνοντας, τόσο κατά το σώμα όσο και σε σοφία και χάρη για την δική μας σωτηρία.

     Κάποιοι απορούν για το τι άραγε να έγινε, μετά την περιτομή, εκείνο το περιτετμημένο μέρος της πανάχραντης Θεανδρικής Σάρκας (η ακροβυστία). Τόσο ο Αναστάσιος ο Σιναΐτης όσο και άλλοι ανατολικοί Πατέρες, εκφράζουν την άποψη ότι αυτό το πανάγιο τετμημένο μέρος της Θείας Σαρκός το φύλαγε η Κυρία Θεοτόκος μετά την περιτομή σαν ιερό προσωπικό Της κειμήλιο. Και, μια και δεν υπέστη αυτό καμία απολύτως φυσική φθορά, το κρατούσε μέχρι να το πάρει πάλι πίσω ο Κύριος, μετά την Ανάστασή Του. Το ίδιο ακριβώς αποφαίνεται και ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας στην «Ερμηνεία» του προς το Ευαγγέλιο, λέγοντας ότι το πανάχραντο εκείνο τμήμα το πήρε πάλι πίσω ο Κύριος κατά την Ανάστασή Του.

     Ερμηνεύει σοφά και ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, λέγοντας μεταξύ άλλων και τα εξής: «Περιτομή είναι η αποβολή από την ψυχή της εμπαθούς διαθέσεως προς τα δημιουργήματα. Το μυστήριο της Νέας Διαθήκης κηρύττει την αλλαγή ζωής, την αγγελική λατρεία, την θεληματική αποξένωση της ψυχής από το σώμα (στο οποίο εστιάζεται το σαρκικό φρόνημα) και την απαρχή της θείας μεταμορφώσεως του ανθρώπου με την Χάρη του Πνεύματος. Πνευματική περιτομή (βλ. Ρωμ. 2, 29) εννοεί ο λόγος του Θεού την αποκοπή κάθε εμπαθούς σχέσεως της ψυχής με το σώμα (δηλαδή, το σαρκικό φρόνημα, την πολυποίκιλη κακία, το μίσος, την πονηρία, την ασέβεια, την απιστία, την μισανθρωπία, την ασπλαχνία, την κατάκριση κ.λπ.)».

※

[Ιερομονάχου

Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου:

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας»,

Τόμ. 5ος, Ιανουάριος,

σελ. 9–11.

Διασκευή από τα Γαλλικά:

Σωτήρης Γουνελάς.

Εκδόσεις «Ίνδικτος»,

Αθήναι, Ιούνιος 2014².
— Ε Π Ι Μ Υ Θ Ι Ο — 

(1) Αγίου Νικοδήμου

του Αγιορείτου: 

«Συναξαριστής των ΙΒ΄ μηνών»,

Τόμ. Β΄, σελ. 9–11, 

Εκδόσεις «Δόμος», 

Αθήνα, 2005.

(2) «Φιλοκαλία

Ιερών Νηπτικών», 

Τόμ. Β΄,

«Α΄ Εκατοντάδα

προς Θαλάσσιον»,

§40, σελ. 110.

(2Β) «Γ΄ Εκατοντάδα

Διαφόρων Κεφαλαίων»,

§85, σελ. 164·

Εκδόσεις

«Το Περιβόλι της Παναγίας»,

Θεσσαλονίκη 1991.

Επιμέλεια ανάρτησης,

επιλογή θέματος και φωτογραφιών,

πληκτρολόγηση και προσάρτηση
κειμένων: π. Δαμιανός.]

※

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Ειλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.