ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

     Μια Κυριακή πριν από τη Γέννηση του Χριστού (μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου), έχουμε ταχθεί από τους αγίους και θεοφόρους Πατέρες μας, πολύ σοφά και δίκαια, να επιτελούμε τη μνήμη όλων όσων κατά γενεαλογική σειρά ευαρέστησαν τον Θεό, από τον Πρωτόπλαστο Αδάμ και την Εύα μέχρι τον Ιωσήφ τον Μνήστορα της Υπεραγίας Θεοτόκου, όλους όσους δηλαδή προανήγγειλαν, με λόγια και έργα, την εν σαρκί έλευση του Υιού του Θεού, όπως επίσης και όλων των Δικαίων, των Προφητών και Προφήτιδων.

     Ο Μονογενής και Λόγος του Θεού, Αυτός που γεννήθηκε προαιώνια και άρρητα από τον Πατέρα και σαρκώθηκε για τη σωτηρία μας, κατά τη θεία φύση Του στερείται γενεαλογίας· κατά την ανθρώπινη φύση Του, όμως, ο Χριστός είναι ο «Υιός του Ανθρώπου».

     *Πίσω από αυτή τη μυστική χριστοευαγγελική λέξη «Άνθρωπος», γραμμένη πάντα με κεφαλαία για το μεγαλειώδες της αναφοράς της, κρύβεται αξιωματικά το πανάγιο πρόσωπο και η πανάχραντη μορφή της Κυρίας Θεοτόκου, η Μητέρα του Θεανθρώπου· επομένως ο «Υιός του Ανθρώπου» νοείται και είναι πάντα ο «Υιός της Μαρίας», που είναι η Νέα Εύα της Χάριτος, ο μόνος κεχαριτωμένος «Άνθρωπος» που, τόσο ανεκδιήγητα ευαρέστησε τον Θεό, ώστε να γίνει η ίδια σκήνωμα της Θεότητας, εκλεκτό ταμείο των υπερφυών Χαρίτων Του, κατά σάρκα Μητέρα του Υιού και Λόγου του Θεού Πατρός.

     Ο Χριστός παρουσιάσθηκε στη γη σαν περάτωση και σαν εκπλήρωση μιας πολύ μακράς προετοιμασίας, μόλις ο Θεός ετοίμασε και ανέδειξε ένα καθαρό και άγιο σκεύος για να Τον (υπο–)δεχθεί· την Υπεραγία και Αειπάρθενο Κυρία Θεοτόκο, το υπέρκαλλο άνθος από τη ρίζα του Ιεσσαί. Ουρανός και γη, λαοί, καιροί, εποχές χαράς και θλίψεως, τα πάντα δημιουργήθηκαν δόθηκαν ή παραχωρήθηκαν από τον Θεό, σε μία τακτική ακολουθία, ανάμεσα στη θεία ευδοκία και τη θεία παιδαγωγία, για να προετοιμάσουν μυστικά ή να αναγγείλουν περίτρανα τη σωτήρια έλευσή Του. Από τον Αδάμ τον Πρωτόπλαστο μέχρι την Υπεραγία Θεοτόκο, οι γενεές διαδέχονταν η μία την άλλη, κατά την ευαρέσκεια του Θεού και την εκλογή Του, μέχρι να έρθει εκείνο το παμπόθητο «πλήρωμα του χρόνου» (βλ. Εφ. 1, 10), τη στιγμή που προέβλεπε ο Θεός, πριν από τη δημιουργία όλων των αιώνων, τη στιγμή κατά την οποία θα γεννιόταν το θείο Βρέφος, Εκείνος, που είναι ταυτόχρονα προαιώνιος Θεός και έγχρονος άνθρωπος –υποκείμενος στον θάνατο αλλά και ο μόνος καθαιρέτης του–, Αυτός που είναι ο καρπός των παλαιών επαγγελιών και της μακραίωνης ελπίδας όλων των Δικαίων.

     Μνημονεύοντας τους κατά σάρκα συγγενείς του Χριστού, ο Συναξαριστής συνδυάζει τις δύο διαφορετικές γενεαλογίες που αναφέρουν οι Ευαγγελιστές Ματθαίος (κεφ. 1) και Λουκάς (κεφ. 3, 23 κ.ε.). Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος μνημονεύει τους προγόνους του Κυρίου σε κατιούσα φορά, ξεκινώντας από τον Αβραάμ· ενώ, αντίθετα, ο Λουκάς ξεκινάει από τον Ιωσήφ τον Μνήστορα και, ακολουθώντας ανιούσα φορά, φθάνει μέχρι τον Αδάμ, τον πρωτόπλαστο υιό του Θεού, υπενθυμίζοντας με τον τρόπο αυτό, ότι ο Χριστός σταυρώθηκε για να καταστήσει τους ανθρώπους υιούς Θεού, διά της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, όπως επαγγελλόταν κατά τη δημιουργία.

     Όσο αφορά τη γενεαλογία του Ιησού Χριστού είναι αναγκαίες κάποιες διευκρινήσεις: [1] Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και ο Συναξαριστής δεν μνημονεύουν κάποια ονόματα στη διαδοχή των βασιλέων Ιούδα· παραλείπονται οι: Οχοζίας (841 π.Χ.), ο οποίος μιμήθηκε τη βδελυρή διαγωγή του Αχάζ· Τοθελία, μητέρα του Οχοζίου, σκληρή, αυταρχική και αιμοδιψής (841-839 π.Χ.)· Ιωάς (835-796 π.Χ.), ο οποίος αναστήλωσε τον Ναό του Θεού· Αμεσίας (796-781 π.Χ.), ο οποίος μιμήθηκε το παράδειγμα του Ιωά και έπραξε το αγαθόν ενώπιον του Θεού (βλ. Δ΄ Βασ. 14). [2] Για να διατηρηθεί η συστηματική κατανομή των Προπατόρων του Κυρίου σε τρεις επτάριθμες ομάδες, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος παραλείπει τον Ιωαχάζ (609 π.Χ.) και συγχέει στο όνομα του Ιεχονίου τον Ιωακείμ (609-598 π.Χ.) και τον Ιωακίν (598-597 π.Χ.). [3] Επίσης, οι γενεές που μνημονεύονται από τον Ελιακείμ, υιού Αβιούδ, μέχρι και τον Ιωσήφ τον Μνήστορα, προέρχονται από την παράδοση και δεν αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη.

     Καθώς οι Εβραίοι δεν συνήθιζαν να καθορίζουν τη γενεαλογία με βάση τον μητρικό κλάδο, οι Ευαγγελιστές δεν διασώζουν την πραγματική κατά σάρκα γενεαλογία του Κυρίου, δηλαδή, τη γενεαλογία των ανιόντων προγόνων της Κυρίας Θεοτόκου· διασώζουν όμως τη γενεαλογία και τους ανιόντες προγόνους του φρόνιμου και εγκρατούς αγίου Ιωσήφ του Δίκαιου και Μνήστορα, που έγινε θετός πατέρας του Ιησού Χριστού και προστάτης της Αγίας Οικογενείας, όσον αφορά τους ανθρώπους και τον Νόμο, αλλά στην πραγματικότητα ήταν πιστός θεματοφύλακας και ανύστακτος μάρτυρας της Αειπαρθενίας της Παναγίας μας, η οποία ανήκε επίσης στη φυλή του Ιούδα και καταγόταν από τον βασιλέα Δαβίδ· για τον λόγο αυτό κατέστη δυνατόν ο Μνήστωρ Ιωσήφ να την νυμφευθεί, σύμφωνα προς τις επιταγές του Νόμου. Σύμφωνα με τους αγίους Πατέρες, η Παναγία ήταν κόρη του Ιωακείμ, γιού του Βαρπάνθηρα, γιού του Πάνθηρα, γιού του Λευί, γιού του Νάθαν, γιου του βασιλιά Δαβίδ, γιου του Ιεσσαί, ο οποίος και αυτός εγκαταστάθηκε στη Βηθλεέμ με την οικογένειά του, την πιο ασήμαντη της φυλής του Ιούδα. Πράος και δίκαιος και ταπεινός στην καρδιά καθ’ όλον τον βίο του, ο γιος του Ιεσσαί, ο βασιλιάς Δαβίδ, ανήγγειλε και προετοίμασε την έλευση του Μεσσία, ο Οποίος είναι υιός και Κύριος του Δαβίδ, όπως άλλωστε μαρτυρούν και οι Γραφές: «Είπε ο Κύριος στον Κύριό μου: “Κάθισε στα δεξιά Μου, μέχρι να θέσω τους εχθρούς Σου υποπόδιο στα πόδια Σου”» (βλ. Ψαλμ. 109, 1), προφητεία που ερμηνεύεται Αυτοπροσώπως από τον Ίδιο τον Χριστό, ο Οποίος ήταν και είναι ταυτόχρονα και ο Εμπνευστής και ο Εκπληρωτής της.

     *Κάθε όνομα και κάθε πρόσωπο μέσα από το γενεαλογικό δένδρο του Χριστού είναι και μια ιδιαίτερη, διδακτικότατη και άκρως ψυχωφέλιμη ιστόρηση· ένας ξεχωριστός, έμψυχος και εμπρόσωπος σταθμός του μυστηρίου της θείας Οικονομίας· μια διαρκής ορθόδοξη σωτήρια γνώση και μια ατελεύτητη πνευματική μαθητεία για μας· ένα αξιομνημόνευτο κεφάλαιο που, μέσα του, πέρα από τον ανθρώπινο πόνο, την αδυναμία, την όποια ατέλεια και δυσχέρεια της βρότειας και χοϊκής φύσης, οπωσδήποτε θα βρει κανείς θαυμαστά γεγονότα και θείες επεμβάσεις· εκπληκτικές προτυπώσεις και προεικονίσεις· άφθονα σύμβολα, αινίγματα και μαρτυρίες· αληθινές και σημαντικές προφητείες, αναπάντεχες προοράσεις και προγνώσεις· εκθαμβωτικές συναντήσεις και αποκαλυπτικούς διαλόγους με τον ασώματο Λόγο· καταπληκτικές ιστορικές εξελίξεις και διαδραματίσεις που δικαιώνουν μέσα στο «ιστορικό μετέπειτα» της ανθρώπινης υπομονής και εγκαρτέρησης –τι άλλο;– το Θαύμα των θαυμάτων, που είναι η θεία Ενανθρώπιση, η υπερφυή Γέννηση του Σωτήρος μας Χριστού.

     *Με τις θείες αρετές, με τη ζωή γεμάτη αγάπη, αλήθεια, ταπείνωση, θυσία, ακεραιότητα, μακροθυμία, συγχωρητικότητα, δικαιοσύνη, προσευχή, άσκηση και πνευματικότητα, γινόμαστε γνήσιοι και ακέραιοι άνθρωποι της Χάριτος, εγκάρδια και θεσπέσια πρόσωπα που πάλλουν από αθανασία, την οποία ήδη προγευόμαστε μέσα από τον ταραγμένο και ανήσυχο κόσμο που ζούμε αβέβαιοι, γινόμαστε βαθμιαία και πραγματικά έμψυχα σκεύη της βαθύστοργης αγάπης του Θεού. Και, τη στοργή και την αγάπη, κατά το φυσικότερο και συνηθέστερο, τη βρίσκει κανείς –αγνή και ανιδιοτελή– πάντα μέσα στο σπίτι, μόνο μέσα στην εστία, συνέχεια μέσα στην οικογένεια, μέσα στην αδελφοσύνη και την ενότητα, μέσα στην κοινωνία της απέραντης θεϊκής αγάπης. Ο Χριστός γεννιέται και μας δείχνει με Θεανδρική εύνοια και ευαρέστηση, με πανδίκαιο καμάρι όλους τους κατά σάρκα προγόνους Του. Μέσα στις δικές τους ιστορικές μορφές εμείς ανιχνεύουμε κάτι παραπάνω από άσβεστες προσδοκίες και ιερές λαχτάρες για τη σωτηρία: αντικρίζουμε, ψηλαφούμε, γευόμαστε και θαυμάζουμε το δικό Του Πρόσωπο: Αυτό που κρύβεται αποκαλυπτικά μέσα στον χρόνο, Αυτό που αποκαλύπτεται μυστικά μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, Αυτό που προϋπάρχει ως πηγή του κάθε είναι, Αυτό που παντοτινά αναζητείται μέσω της προσευχής που Του προσφέρεται ή στην προσευχή που Αυτός δίνει και εμπνέει, Αυτό που έρχεται δίχως να κινείται γιατί Αυτό περιέχει και συνέχει τον κόσμο, Αυτό που σαρκώθηκε στο λίκνο της ιστορίας και σαρκώνεται υπερκόσμια στην καρδιά των πιστών. Οι άγιοι Προπάτορες του Χριστού, οι Δικαίοι, οι Προφήτες, οι Κριτές, όλοι οι γεννημένοι και αναγεννημένοι από τον Θεό άνθρωποι, όλοι όσοι υπήρξαν και έδρασαν μέσα στην αχανή και πολυδαίδαλη ιστορία των ανθρώπων, ανήκουν στη μεγάλη και άφθαρτη φαμίλια του Θεανθρώπου Χριστού, του θείου Βρέφους που γεννήθηκε αθόρυβα και ταπεινά μέσα στο απόκοσμο Σπήλαιο της Βηθλεέμ και που σκορπούν σε όλους εμάς χάρη και θαλπωρή, ισχύ και στερέωση από την ακατάλυτη δύναμη και την αιώνια αγάπη του μεγάλου Απογόνου τους.

     Η Αγία μας Εκκλησία συνδέει σήμερα τους, κατά σάρκα, προπάτορες του Χριστού με τη μνήμη των ονομαζόμενων 101 Προφητών και των Δικαίων, διότι όπως λέει ο Ίδιος ο Κύριος: «Όποιος εφαρμόσει το θέλημα του Πατέρα Μου, που βρίσκεται στους ουρανούς, εκείνος θα είναι για Μένα και αδελφός και αδελφή και μητέρα Μου» (βλ. Ματθ. 12, 50). Υιοθετούμενοι όλοι εμείς διά του Βαπτίσματος από τον Χριστό, καθιστάμεθα τέκνα Θεού, υιοί Θεού, και καλούμαστε από τον Κύριο να ακολουθήσουμε την οδό του Χριστού μέσα στον κόσμο, μιμούμενοι το θείο Πάθος, ώστε να ακούσουμε το Πνεύμα το Άγιο να κραυγάζει μέσα μας: «Αββά, ο Πατήρ!» (βλ. Ρωμ. 8, 15· Γαλ. 4, 6). Αφού, στο τέλος –*στα προσωπικά έσχατα του καθενός, που είναι η αρχή της αναγέννησης του προσώπου μας–, γίνουμε υιοί του Πατέρα κατά υιοθεσία και αδελφοί του Χριστού, ασφαλώς θα καταστούμε τότε και πατέρες εν πνεύματι των νέων μαθητών του Κυρίου, με το παράδειγμα της αναγεννημένης βιοτής μας και με τον σπόρο των αγαθών λόγων μας.

※

[Ιερομονάχου Μακαρίου

Σιμωνοπετρίτου:

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας».

Τόμ. 4ος, Δεκέμβριος, σελ. 204–221

και υποσημειώσεις 4, 6 και 9.

Διασκευή εκ του Γαλλικού:

Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης.

Εκδόσεις «Ίνδικτος»,

Αθήναι Μάρτιος 2005.

Επιμέλεια ανάρτησης,

επιλογή θέματος και φωτογραφιών,

πληκτρολόγηση κειμένου:

π. Δαμιανός.

Οι παράγραφοι με τον αστερίσκο (*),

αποτελούν δική μας προσθήκη

στο σώμα του αρχικού κειμένου.]

※

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Ειλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.