«ΦΩΣ ΙΛΑΡΟΝ»

«ΦΩΣ ΙΛΑΡΟΝ»

     Σήμερα είναι του αγίου Ιερομάρτυρος Αθηνογένους, επισκόπου Πηδαχθόης (290 μ. Χ.), ο οποίος καταγόταν από τη Σεβάστεια της Κασάρειας. Είναι αυτός που, σύμφωνα με την παράδοση, συνέθεσε τον υπεραγαπημένο και καρδιοστάλακτο ύμνο των ορθόδοξων και κατανυκτικών εσπερινών μας, το πολύ γνωστό «Φῶς Ἱλαρόν»:

     «Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης

     ἀθανάτου Πατρός,

     οὐρανίου, ἁγίου, μάκαρος,

     Ἰησοῦ Χριστέ,

     ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν,

     ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν,

     ὑμνοῦμεν Πατέρα, Υἱόν,

     καὶ ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν.

     Ἄξιόν σε ἐν πᾶσι καιροῖς

     ὑμνεῖσθαι φωναῖς αἰσίαις,

     Υἱὲ Θεοῦ, ζωὴν ὁ διδούς·

     διὸ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει».

     Με απλά λόγια:

     «Ιησού Χριστέ, Εσύ, που είσαι το χαρούμενο και φαιδρό φως που προέρχεται από την αγία δόξα του αθάνατου, του ουράνιου, του αγίου και μακαρίου Πατρός, αφού φθάσαμε πια στη δύση του ήλιου κι είδαμε το εσπερινό φως, υμνούμε τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, δηλαδή τον Τριαδικό Θεό. Είναι στ’ αλήθεια άξιο, κάθε ώρα και στιγμή, να υμνούμε με μελωδικές φωνές Εσένα, Υιέ του Θεού, Εσένα που μας δίνεις τη ζωή· γι’ αυτό κι όλος ο κόσμος Σε δοξάζει».

     Κάτι τέτοια τροπάρια θέλει και χρειάζεται η ψυχή για να βρει την ειρήνη, την ευστάθεια και την κατάνυξή της. Με κάτι τέτοια άφθαρτα ιερά μελίσματα η καρδιά γαληνεύει και ισορροπεί, νοσταλγώντας βαθιά μέσα της το θείο που νιώθει να την τυλίγει με θαλπωρή και ασφάλεια την ώρα που ο κτιστός ήλιος πάει να γύρει σιωπηλά. Όλη η εγκαρδιωμένη θεολογία της Εκκλησίας δεμένη με το ησύχιο ερυθρόχρωμο λιόγερμα. Όλη η μυστική δοξολογία και η χριστοκεντρικότητα των βιωμάτων φυτεμένα μέσα στα υποβλητικά δειλινά των αλληλοδιάδοχων ημερών μας.

     Το φως της θείας αγάπης είναι «ἱλαρό», δηλαδή χαρούμενο και φαιδρό. Γιατί η «ἱλαρότητα» είναι εξαίρετο ιδίωμα της θείας παρουσίας, αλλά ταυτόχρονα και ανάγκη της δικής μας φύσης. Ακόμη και το φως –αυτό το υπέρτατο, πανανθρώπινο και παγκόσμιο αγαθό– είναι ανάγκη, εφόσον είναι πραγματικά αγαθό, να προσεγγίζει τον άνθρωπο και τον κόσμο με ευγένεια και διάκριση, με ευθυμία και προσήνεια. Η αγλαή τροχιά του να αντανακλά συνέχεια και αδιάπτωτα την ευπρέπεια της θείας ταπείνωσης. Αργά και απαλά πορεύεται στα μάτια μας η πανώρια ανατολή τα χαράματα. Σιγανά και άγδουπα απλώνεται στη θέα του ορίζοντά μας η πάντερπνη δύση. Στη γνήσια πνευματική ζωή δεν μας αφορά η τελειότητα των φαινομένων, η τελειομανία των έργων ή το αψεγάδιαστο των ατόμων, αλλά η συντριβή της ευχαριστίας και η έμπνευση της δοξολογίας για κάθε «λίαν καλό» κτίσμα.

     Είμαστε θεόκτιστα, φιλάλληλα, πλην όμως κατά πάντα ευόλισθα πρόσωπα και έχουμε μεγάλη επομένως ανάγκη μέσα μας να μη σκεπάσουν οι αδυναμίες μας τους πόθους, τις λαχτάρες και τις εφέσεις μας. Έχουμε ανάγκη την ευεργετική και ζωογονητική ιλαρότητα του Θεού στη ζωή μας: «φως» που δεν είναι «ἱλαρό», μπορεί κάλλιστα να είναι το τέλειο φαινόμενο μιας ορατής ή αόρατης καταστροφής μας. Όλες οι προσωπικές μας δεινοπάθειες έχουν σχέση τις περισσότερες φορές με την ακατάσχετη έκρηξη κατήφειας, θλίψης και βλοσυρότητας από μέρους μας. Ο άχαρης, ο στυφνός και ανικανοποίητος άνθρωπος αδυνατεί ή έστω δυσκολεύεται να βρει τον Θεό. Η «ανιλαρότητα» και η αυστηρότητά του θα στέκονται διαρκώς ένα εμπόδιο και ένα πρόσκομμα κι ας μη το καταλάβει ποτέ. Θα βολεύεται στη θρησκεία των τύπων και των συμβόλων, αλλά θα απωθεί την αποκάλυψη του Θεού. Αλλά ο Θεός μαρτυρείται απλανώς μέσα στην ευδοκία, την ευλογία, την ευμένεια, την ευδιαλλαξία, την αγαθότητα, τη συγχωρετικότητα, τη μακροθυμία, τους οικτιρμούς, το πολυέλεον, την απέραντη και άφραστη αγάπη Του, που λίγο–πολύ είναι «Φῶς Ἱλαρὸν» στα μάτια της ψυχής του κάθε πιστού ανθρώπου…

π. Δαμιανός

⁜

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση

των αναρτήσεων από το «Εἰλητάριον»,

αρκεί να αναφέρεται απαραίτητα

ως πηγή προέλευσης.

⁜